Kerkverband

GKN herkent DGK als Christus' kerken 2

D.J. Bolt

03-11-18

Vorige keer bespraken we het bericht dat we op de website van de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) vonden. Een blij bericht dat een nieuw stap zet in de verhouding DGK - GKN.

De website geeft ook toegang tot de brief aan DGK en het synodebesluit dat aanleiding gaf tot het bericht. In deze aflevering willen we die brief wat nader beschouwen. Want we begrijpen niet alles.

De brief

We laten details van adressering en ondertekening weg

Aan: de Generale Synode van De Gereformeerde Kerken (hersteld)

Betreft:  Besluit Generale Synode Dalfsen 6 oktober 2018

Geachte broeders,

In het kerkelijke seizoen 2017/2018 hebben onze deputaten Eenheid Gereformeerde belijders samen met uw deputaten ACOBB op uitnodiging van uw Generale Synode van Groningen 2014/15 een serie gesprekken gevoerd. Naar aanleiding van de rapportage van deze gesprekken hebben de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) besluiten genomen.

Voor de besluitvorming hebben wij ons gebaseerd op een gezamenlijke verklaring van beide deputaatschappen, gedaan op 17 februari 2017[1]. In een gezamenlijk persverslag is uitgesproken dat Schrift en belijdenis het fundament van de kerk vormen en dat de kerkorde, kerkelijke rechtspraak en kerkgeschiedenis niet tot het fundament behoren.

Allereerst is uitgesproken om u te herkennen als kerken van Christus, staande op het fundament van apostelen en profeten. Niet in ieder opzicht denken we helemaal gelijk, maar het is ook niet het fundament van de kerk dat we het in alles eens zijn. Wij verheugen ons zeer dat wij deze dingen in het huidige geestelijke klimaat mogen opmerken en we verwonderen ons.

Het door uw voorgangers bedoelde gesprek bevat, conform de meegegeven agendapunten, een mengeling van fundamentele en niet-fundamentele zaken. Omdat alle fundamentele zaken uit die agenda inmiddels besproken zijn, kan het door uw voorgangers bedoelde gesprek uiteraard niet worden voortgezet zonder een uitspraak uwerzijds dat ook de GKN worden herkend als kerken van Christus, staande op het fundament van apostelen en profeten. Anders zouden wij immers een onkatholieke weg kiezen in de richting van een mogelijke vereniging? Wij dringen er bij u op aan deze uitspraak te doen.

Met broedergroeten,

Namens de Generale Synode GKN Dalfsen 6 oktober 2018
w.g. ds. L. Heres

Een afschrift van deze brief wordt gestuurd naar deputaten ACOBB
 

We willen graag enkele opmerkingen maken.

Kerkorde

De vetgedrukte zin trekt natuurlijk de aandacht:

'Schrift en belijdenis het fundament van de kerk vormen en dat de kerkorde, kerkelijke rechtspraak en kerkgeschiedenis niet tot het fundament behoren.'

Nee, dat is zo. Er lijkt nog steeds wat verwarring over. In de acta van GKN staat het bijvoorbeeld zo:

'De Gereformeerde Kerken zijn kerken die van harte volgens Schrift en belijdenis willen leven. Wij willen als gereformeerde kerken ook volgens de Kerkorde leven zoals die voor de laatste keer in 1978 herzien is. Dit zijn zaken die de grondslag van onze kerken vormen en ook al eerder zo zijn afgesproken …' [2]

Misschien dat dáarom deze zin als correctie vetgedrukt is. Om eens voor altijd aan te geven: Het fundament van de kerk is alleen de heilige Schrift, waarvan de leer is samengevat in de gereformeerde belijdenis. Kortweg: Schrift en belijdenis vormen het fundament van gereformeerde kerken.

Maar wat is de kerkorde dan? O.i. is het eigenlijk simpel: zij is het fundament waarop we als kerken met elkaar omgaan. Misschien moeten we van dat woord 'fundament' in deze context af en liever spreken over basis: De kerkorde is de basis waarop we als kerken samenleven en samenwerken. Dus: samen staan op hetzelfde fundament en samen gaan volgens de kerkorde.

Is daarmee de kerkorde van ondergeschikte betekenis, alleen maar een 'voorschriftje' om iets onderling te regelen, en waaraan je je min of meer houdt?
Bepaald niet! Het is een zeer belangrijk document gefundeerd in de Schrift. Op tal van punten zijn voorschriften en regelingen direct afgeleid uit de Schrift. Denk aan wat de orde zegt over de ambten en ambtsdragers, over hun roeping en taken, over de erediensten, over sacramenten en tucht, over kerkelijk appel, over de verhouding tussen de kerken, enzovoort. Hoe 'fundamenteel' is het bijvoorbeeld dat gereformeerde kerken, anders dan bijvoorbeeld PKN en HHK, niet hiërarchisch gestructureerd zijn, niet samenlevend onder een synodaal opperbestuur. In een gereformeerd kerkverband leven zelfstandige kerken samen die vrijwillig een verbond met elkaar zijn aangegaan waarvan de hoekstenen Schrift en belijdenis zijn, en waarin hun onderlinge omgang structuur is gegeven met de kerkorde. En zich daaraan dan ook loyaal houden.

Om recht en vrede te dienen!

Fundament en niet-fundamenteel

Op het gesprekspuntenlijstje van DGK staat volgens de brief een mengeling van fundamentele en niet-fundamentele punten. De fundamentele zijn besproken dus nu alleen nog de niet-fundamentele.   

Maar… dat gaat zomaar niet, volgens de brief. Want net zoals hun synode deed, wil GKN eerst ook herkenning van DGK dat zij, GKN, staan op het fundament van Schrift en belijdenis. Want ga je op weg met een kerk die niet op dit fundament staat, dan kies je voor een niet-katholieke route, zo lezen we.

Als het fundament niet goed is... Oldehove in Leeuwarden

En daar is iets bij voor te stellen. Even een grofstoffelijk voorbeeld: samenspreken met de PKN is geen optie, alleen al omdat het fundament van deze kerk niet gevormd wordt door de Schrift en de gereformeerde belijdenis. Dat kan dus niet leiden naar een katholieke kerk, een algemeen christelijke kerk[3].
De weg naar eenwording is alleen mogelijk als kerken herkenbaar op het zelfde vaste fundament staan.

Maar vragen we ons af, waarom komt de GKN-synode nu met dit punt? Hoe hebben deze kerken de afgelopen tijd dan toch samengesproken met DGK? Naar ons beste weten en overtuiging wás de wederzijdse herkenning er al die tijd al!

Wij zijn in verwarring op dit punt. Want de basale katholieke instelling van een christelijke kerk dringt toch voortdurend om verkennen van de wereld om ons heen? Om zo mogelijk te ontdekken waar Gods Geest werkt of waar mogelijk nieuw leven is gewekt?

Het is in dit kader goed te herinneren aan de fasering die vroegere samensprekingen altijd structuur gaf:

1. Verkenning
2. Herkenning
3. Erkenning
4. Eenwording

Herkenning na verkenning is de blijde constatering dat ook die andere kerkgemeenschap wil bouwen op hetzelfde gemeenschappelijke fundament. Het geeft hoop en moed om samensprekingen te beginnen. Het biedt een perspectief naar mogelijke eenheid.

Herkenning was er, wat ons betreft, alláng tussen DGK en GKN. Beide kerkverbanden belijden toch overduidelijk op het enige fundament van Schrift en belijdenis te bouwen? We hebben nooit anders geweten.

Maar zeggen en doen is twee. Zéggen dat we gereformeerd zijn betekent nog niet dat we ook gereformeerd leven. Dat is in het persoonlijk leven zo en in het kerkelijke niet anders.

Ook hier weer een actueel voorbeeld. De GKv is een kerkgemeenschap die zich nog steeds formeel fundeert op Schrift en belijdenis. Maar daar schort het toch juist aan in het gereformeerd leven? Als kerkleden zich van haar afscheiden of de banden met haar verbreken zoals de Australische kerken (FRCA) gedaan hebben (en de Canadese (CanRC) op het punt staan te doen), dan is dat toch alléen te verantwoorden jegens de Koning van de kerk als het bouwen op dat fundament in geding is?

Dáarom gaan gereformeerde kerken altijd intensieve gesprekken aan om tot erkenning te komen. Kerken verklaren met erkenning dat zij niet alleen elkaar herkennen als gereformeerden, maar ook dat gereformeerd leven daadwerkelijk constateren. Een leven naar de Schrift, gebonden aan de belijdenis en dat zich loyaal houdt aan het kerkordelijk verbond.

Als dat Godsgeschenk van erkenning wordt gegeven, moet vervolgens gewerkt worden aan allerlei zaken om eenwording gestalte te geven in de praktijk. Vaak nog best lastig omdat er allerlei zaken historisch verschillend zijn gegroeid. Maar met de gave van erkenning en de oprechte wil om samen de Heere te dienen, is dat mogelijk. Zijn bergen vlak en zeeën droog.

Voor erkenning kan worden bereikt, moet er 'van alles' op tafel komen zonder wederzijds allerlei voorwaarden te stellen. Niet eerst dit, en dan dat, maar gewoon met open vizier in broederlijkheid doorpraten.

Wil de GKN dat ook? Deze kerken hebben nu DGK royaal herkend als kerken van Christus. Daar zijn we blij mee. Tegelijk vragen we wel of zij ook op korte termijn onvoorwaardelijk met DGK verder willen praten om tot wederzijdse erkenning te komen. De brief roept deze vraag op.

Laten we de volgende keer het antwoord proberen te vinden in het GKN-synodebesluit. Er staan hierover opmerkelijk dingen.

Wordt vervolgd

NOTEN