Ethiek

Kerkverband

Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

Kerk en kansel 4

 

D.J. Bolt

23-03-19

 

Waar gaan de Christelijke Gereformeerde Kerken heen? De vorige keer gaven we enkele belangrijke indicaties van vooraanstaande broeders daar. Het leverde bepaald geen rooskleurig beeld op van deze kerken. Sluipenderwijs lijkt ook de sterke postmoderne geest het (orthodox-)gereformeerde karakter van deze kerken aan te tasten. Een belangrijk factor die ontwikkelingen vormgeeft en stuwt bleef echter tot nu toe vrijwel ongenoemd. Daar willen we nog wat meer aandacht aan geven: de 'samenwerkingskerken'.

 

Samenwerking

 

De gereformeerde gezindte kent al lange tijd het fenomeen samenwerkingskerken. Eerder genoemde CGK-NGK Kruiskerk in Arnhem is er een voorbeeld van. Kenmerk is dat leden van verschillende kerkverbanden samen een gemeente vormen. Afhankelijk van de mate van samengaan spreekt men over samenwerkende kerken – zo nu en dan of regelmatig gezamenlijke kerkdiensten – of samenwerkingskerken – de leden van de verbanden vormen samen één gemeente waarin alles gemeenschappelijk is behalve het behoren tot eenzelfde kerkverband.

Het is niet overdreven te stellen dat de CGK dit verschijnsel krachtig heeft voorgestaan en nog voorstaat. Al in de zestiger/zeventiger jaren kwam het van de grond in kerkelijke relaties tussen 'buitenverbanders' (nu NGK) en CGK-gemeenten. Het heeft een grote vlucht genomen.

 

Maar deze vorm van samenwerken is niet beperkt tot het lokale kerkelijke leven. Het krijgt ook verder gestalte in de kerkverbanden waartoe de leden behoren. Want over en weer worden afgevaardigden toegelaten tot meerdere vergaderingen. Zelfs laten predikanten zich vrijelijk over kerkgrenzen heen beroepen[1].

Een greep uit recente berichten.

  • De CGK-classis Apeldoorn vergaderde op 06-02-19. Vertegenwoordigers van GKv en NGK waren ook uitgenodigd.
     
  • Ds. A.M. Postma van CGKv (combi CGK en GKv) Veendam-Wildervank vertrekt naar GKv Nijkerk-West.
     
  • Dronten kent inmiddels een '4G-kerk': 2x CGK, GKv, NGK. Vanaf 1 januari 2019 houden zij gezamenlijke middagdiensten. Bij toerbeurt is één gemeente verantwoordelijk voor een dienst.
     
  • Initiatief van ds. A.A. Egas (CGK Damwoude): de predikanten uit de PKN/Hervormde Gemeenten (Wouterswoude en Driesum), de Hersteld Hervormde Kerk (HHK Damwoude) en de CGK in Damwoude leiden om de beurt gezamenlijke bijeenkomsten met meditatie 'over hun kerkmuur heen in het kerkgebouw van de gemeente van een ander kerkverband'. (Bewaar het Pand 22-01-19).
     
  • Ds. B. van Zuijlekom (GKv) van CGK-NGK Rotterdam-Zuid wordt predikant van samenwerkingsgemeente Alexanderpolder (CGK-NGK).
     
  • Ds. J. Hansum (PKN/Hervormde Gemeente) wordt predikant van Kruispunt Amersfoort-Vathorst (CGK-NGK-PKN).
     
  • CGK Zaandam (Menorah Zaanstad) beroept ds. H.M. Veurink (GKv-CGK Franeker-Sexbierum) als evangelist.
     
  • CGK Apeldoorn viert regelmatig Avondmaal met GKv en NGK in die plaats. Er is kortgeleden een predikante aan de NGK verbonden (!).
     
  • GKv Winschoten gaat alle middagdiensten met de CGK houden.
     
  • Ds. R.R. Roth (GKv Oegstgeest) is predikant geworden van de samenwerkingsgemeente '3G' te Hengelo (CGK-GKv-NGK).

De lijst van 143 gemeentepredikanten[2] op de CGK website laat zien dat in elk geval 19 voorgangers niet tot de CGK behoren, bijna 15%. Bovenstaand overzichtje is een voldoende illustratie bij de opmerking van ds. Roos (CGK) dat kerkmuren afbrokkelen, en geeft aan dat gemeenten uit verschillende kerkverbanden steeds meer samenklitten. Predikanten blijken zich ongeblikt en ongebloosd te laten beroepen door andere kerkverbanden en springen zonder boe of bah over de kerkmuren.

Overigens gaat het proces niet áltijd zonder slag of stoot. Zo is er een heftige strijd gaande over de vraag waarom niet-CGK afgevaardigden op meerdere CGK vergaderingen geen (m.n. passief) stemrecht zouden mogen hebben[3].

Maar het gaat dieper en verder. We illustreren dat aan de hand van de kwestie 'vrouw in ambt'.

 

Vrouw in ambt
 

Mensen die graag de orthodoxie van CGK willen benadrukken wijzen graag naar haar besluiten m.b.t. homoseksuelen en Avondmaal (niet toelaten), drama in de eredienst (niet doen) en de vrouw in het ambt (buitensluiten). En dat zijn inderdaad waardevolle beslissingen waarvan je zou wensen dat de GKv (en NGK) die hadden genomen. Maar is daarmee de kous af in de praktijk van het kerkelijk leven?
Laten we wat aandacht geven hoe het er op dit moment aan toe gaat in CGK m.b.t. vrouw en ambt. We hadden ook 'homo en Avondmaal' kunnen kiezen waar vergelijkbare ontwikkelingen plaatsvinden[4].

 

Arnhem – Apeldoorn en co

De CGK-NGK-Kruiskerk in Arnhem heeft het vaste voornemen vrouwen tot de ambten toe te laten, zo zagen we eerder. En de Apeldoornse CGK-classis keurde het goed. Maar onder druk van veel binnenkerkelijke protesten trok zij haar instemming weer in. Is de kous daarmee af en de rust weergekeerd, legt men zich neer bij het synodebesluit van 1998?

Allerminst.

We gaan er wat verder op in omdat de ontwikkelingen typerend zijn voor hedendaags gedrag van kerken en kerkleden die geconfronteerd worden met een kerkverband dat niet zó handelt als men eist. Men laat het er niet bij zitten. Zo sprak ds. T. Postuma van genoemde Kruiskerk:

 

' …het is niet zo dat we nu terug bij af zijn. De classis wil nog steeds dat er in samenwerkingsgemeenten vrouwen in ambten kunnen worden bevestigd. Er zijn ook andere classiskerken die dat graag in de eigen gemeente willen.’

 

En daarom gaat hij samen met andere predikanten uit de classis een zogenoemde ‘instructie’ opstellen om het kerkrecht aan te passen. En ook een plan bedenken hoe de discussie over vrouw en ambt binnen de CGK aan te zwengelen. Via de CGK particuliere synode kan het onderwerp nog net op de agenda komen van de aanstaande generale synode in juni.

Hoe jammer Postuma het ook vindt dat de classis Apeldoorn is gezwicht,

 

'.. wellicht kan er toch iets goeds uitkomen als hier uiteindelijk mooie resultaten [lees: vrouwen in het ambten] uit voortkomen. Dan hebben andere gemeenten er ook wat aan.
 

Klinkt dat niet wat hoogmoedig?

 

Ook elders

Niet alleen in de classis Apeldoorn probeert men te wrikken aan het in 1998 ingenomen synodale standpunt, ook in de CGK classes Amsterdam en Den Haag is dit aan de orde. Den Haag heeft een instructie geschreven om de komende CGK-synode te bewegen het eerdere anti-vrouw-in-het-ambt-besluit op te heffen. En CGK-NGK Aalsmeer besloot zelfs al vrouwelijke ambtsdragers in gezamenlijke diensten toe te laten. Haar classis er mee geconfronteerd, weet niet wat te doen en vraagt de komende CGK-synode om duidelijkheid …
Een belangrijk aspect in deze ontwikkelingen mag ook niet worden vergeten: in samenwerkingskerken is de invloed van NGK, en nu ook van GKv predikanten, groot op dit vlak. Neem als voorbeeld ds. Roth die kortgeleden predikant van de CGK-GKv-NGK te Hengelo werd. Hij is een uitgesproken voorstander van de vrouw in het ambt, zoals hij daar krachtig voor geijverd heeft op de laatst gehouden GKv synode, click bijvoorbeeld hier of zoek op 'ds. Roth' op deze site voor nog meer uitspraken.[5]

 

Wat als die gewenste uitslag er niet komt? Wel, signaleerden we ergens, dan is misschien het oprichten van een kerkverband van samenwerkingsgemeenten de oplossing. Vrij van het knellende juk van huidige conservatieven …

Met deze dreiging wordt het dus wel heel spannend!

 

Pijn
Verontruste- en ex-vrijgemaakten voelen de heftige pijn weer. Precies zó is het immers ook in de GKv gegaan. Gewoon blijven duwen en trekken tot de geesten rijp zijn gemaakt om in arren moede toe te geven. Niet neerleggen bij kerkelijke uitspraken maar gewoon door blijven mieren en mauwen en zo genomen besluiten ondermijnen. De vrede in de kerken vervluchtigt er door en het verzet vermurwt uiteindelijk.

 

Waar staan en gaan de CGK?

 

De vraag wordt steeds klemmender.

Opnieuw geven we enkele 'voormannen' in de CGK het woord.

 

Ds. J.G. Schenau

Het CGK kerkblad De Wekker van 26-10-18 had als thema Kerk en kerkverband. Het thema kon 'nauwelijks actueler zijn' volgens hoofdredacteur ds. A. Versluis, gezien de gebeurtenissen in classis Apeldoorn. En ds. J.G. Schenau (CGK Nunspeet-Ichthus) beaamt dat in een waardevol artikel over 'Jezus en het kerkverband'. De predikant constateert onder het kopje 'Inflatie'

 

 

'Aanleiding voor een Wekker-thema­nummer over het kerkverband is voor de redactie geweest de waarneming dat de waarde van een kerkverband steeds minder wordt erkend.'

 

In het ND peilt ds. D. Visser (emeritus predikant CGK-Amersfoort) het nog dieper

 

'…De overtuiging dat de kerk van Christus is, ontbreekt steeds meer in de Christelijke Gereformeerde Kerken. Dit brengt met zich dat het kerkverband steeds meer als een last wordt ervaren.' (ND 03-01-19).

 

Kan het erger?

 

Dr. D. Visser

Maar is het eigenlijk wel een wonder dat de betekenis van kerk en kerkverband zo erodeert? Als toch voorgangers rustig over kerkgrenzen heen kansels beklimmen, kerkmuren voor het beroepen van predikanten nauwelijks nog betekenis hebben dan móet toch wel ook het 'gewone' kerklid de kerkweg kwijtraken? En gaan winkelen voor wat van zijn gading is?

We signaleerden zelfs dat een PKN-predikant dienst doet in een CGK-gemeente, zie boven. Dat is geen incident maar een symptoom van een bredere beweging die overal in de 'gereformeerde gezindte' valt waar te nemen. In het lijstje van samenwerkende kerken zagen we verschillende keren samenwerking met de Protestantse Kerk PKN opduiken. En onze waarneming is maar beperkt.

 

Zijn de CGK niet hard onderweg naar de PKN? En niet alleen zij. De PKN – 'De Vaderlandse Kerk' - staat met open armen onvermoeibaar 'de kerken van de Scheiding' te wenken. En ja, als het zo doorgaat, is de vraag inderdaad of er nog wel reden is voor zelfstandige kerkverbandelijke levens. Luister naar de lokroep van bijvoorbeeld een ds. Bert van Veluw van de PKN-Confessionele Vereniging

 

'… zeg nu zelf: er is toch geen enkele goede reden meer voor GKv, CGK en NGK om apart met elkaar op te trekken? Ten eerste: er is plaats voor iedereen: de meeste GKv- en NGK-leden en nogal wat CGK-leden zullen zich verbonden weten met de confessionele beweging in de Protestantse Kerk (de Confessionele Vereniging en het Confessioneel Gereformeerd Beraad). Een heel aantal CGK-leden, maar ook een aantal GKv- en NGK-leden zal zich thuis voelen in de Gereformeerde Bond.

 

Maar er is nog een reden. Dat is het verschijnen van het boek Gereformeerde hermeneutiek vandaag onder redactie van Ad de Bruijne en Hans Burger. Dit boek vormt een omslagpunt. Als je dit boek over het Schriftverstaan leest, is er echt geen enkele reden meer om de afscheidingen nog te verdedigen. De auteurs hebben ontdekt dat het in de hermeneutiek ook gaat om de lezende mens en de eigen rol die hij of zij heeft in het verstaansproces. Dan komt er vanzelf meer begrip voor de ander, die wellicht iets anders hoort.'

 

Precies, hier horen we het eens van de andere kant …

 

In een laatste artikel hopen we conclusies en lering te trekken uit de ontwikkelingen in de 'gereformeerde gezindte' en m.n. in de CGK, die we hebben geprobeerd te schetsen.

 

Wordt vervolgd

 

NOTEN

[1] Hoe ver het kan gaan laat GKv Veendam-Wildervank zien. Daarin mag een emeritus-predikant van de Voortgezette Gereformeerde Kerken met toestemming van de GKv-classis Stadskanaal voortaan voorgaan en de sacramenten bedienen.

[2] In het voorgaande artikel gaf ik aan het opmerkelijk te vinden dat prof. dr. S. Paas niet in het lijstje stond. Maar iemand attendeerde me er op dat de christelijke gereformeerde Paas geen officiële functie heeft in de CGK zodat hij past in het lijstje van predikanten en hoogleraren. Hij is 'slechts' ouderling in de CGK gemeente Via Nova te Amsterdam.

[3] De classis Groningen tekent appel aan tegen het besluit van classis Leeuwarden dat niet-CGK classisafgevaardigden uit samenwerkingsgemeenten niet actief verkozen mogen worden. De classis Haarlem doet hetzelfde bij zijn Particuliere Synode (De Wekker 07-12-18).
Inmiddels heeft de classis Apeldoorn een revisieverzoek naar de komende GS gestuurd om het besluit van GS 2016 te herzien, het besluit dat afvaardiging van niet-CGK-ambtsdragers van samenwerkingsgemeenten naar meerdere vergaderingen afwijst. (De Wekker 15-03-19).

[4] Een voorbeeld. Het blad Onderweg (22-12-18) meldt dat de CGK-classis Kampen vindt dat CGK-Kampen niet langer leden van de (samenwerkende) NGK-Kampen die een homoseksuele relatie hebben, mag toelaten tot het Heilig Avondmaal. Maar signaleert het blad dat er 'heel wat CGK-gemeenten [zijn] onder meer in de classis Zwolle, die dezelfde praktijk als NGK Kampen kennen'!
In de classis Amersfoort is het proces van acceptatie kennelijk al veel verder: 'Om meer eenstemmigheid binnen de classis te bereiken in het van omgaan met homoseksualiteit heeft een kleine commissie mandaat gekregen om met vier gemeenten die zich niet met recente synodebesluiten kunnen verenigen, in gesprek te gaan aan de hand van een aantal concrete door de classis opgestelde vragen (De Wekker 15-03-19). 

[5] Ds. Roth op de synode van Meppel dd. 15-07-17 ter zake van deputatenvoorstel besluit 4 (voor openstelling alle ambten):
'Ik ben voor dit voorstel. Voor twijfelaars wil ik dit nog zeggen. We zijn soms zó op jacht naar functies voor vrouwen in de Bijbel. Dan zouden we het rond hebben. Maar daar geloof ik niet in. In 1Kor. 11 wordt helemaal niet gesproken over de ambten. Mannen en vrouwen zijn gelijk in Christus. In Efeze 5:21 worden niet ambtsdragers aangesproken maar gaat het tegen de hele gemeente die vol is van Gods Geest. In Mat. 28 wordt iedereen opgedragen alle mensen te leren spreken van het evangelie. In Col 3:16: onderleg en vermaan elkaar, potverdorie, hoe helder wil je het hebben! Nee, het is geen ambt maar mannen én vrouwen worden erkend. De Geest geeft zichzelf aan iedereen in de gemeenschap. Iedereen kan de alle taken van ambtsdragers doen. Als een zuster mij vermaant naar Gods Woord, en er daarná een ambtsdrager komt, wat is het verschil? Al die vragen, ik snap ze niet.
God geeft gezag aan mensen, aan mannen en vrouwen onderling en ook aan hen in de functie die daar vlak boven hangt.
Deputaten kunnen jullie dit nu niet eens duidelijk maken?'