Zó?! 6
D.J. Bolt
14-12-19
De synode van de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) nam een aantal belangwekkende besluiten in reactie op het resultaat van de samensprekingen met de DGK-deputaten voor kerkelijke eenheid (ACOBB) alsmede voorstellen van hun deputaten Eenheid gereformeerde belijders (Egb).
Om helder voor ogen te hebben waar de samensprekende kerken staan, geven we eerst het aangevulde geschiedenisoverzicht van de contacten tussen DGK en GKN weer, gevolgd door de besluiten van hun laatstgehouden synoden.
Geschiedenis
Onderstaand overzicht geeft de belangrijkste besluiten van de DGK- en GKN-kerken met betrekking tot kerkelijke eenheid/eenwording. Het overzicht is nieuw vanaf 12.
-
2015 - Juni
DGK zenden een uitnodiging naar GKN voor een open gesprek. -
2015 - September
GKN besluiten om een oriënterend gesprek aan te gaan met deputaten DGK. -
2016 - Januari
Het oriënterend gesprek vindt plaats tussen afgevaardigden van DGK en GKN. -
2016 - Maart
De GKN-synode stuurt een brief, De Brief, naar de DGK-synode 2018 o.a. met het verzoek eerst de instructie aan hun deputaten te wijzigen. In deze instructie staan oordelen over de GKN die een open gesprek in de weg zouden staan. -
2016 - Maart
DGK-deputaten sturen binnen veertien dagen een brief naar de GKN-synode waarin wordt aangegeven dat de punten in hun instructie geen oordelen of voorwaarden inhouden, het zijn gesprekspunten. -
2016 - Oktober
De GKN-synode laat een commissie een reactie voorbereiden op de brief van DGK- deputaten. -
2016 - December
De GKN-synode besluit om een mondelinge toelichting te gaan geven op De Brief die de GKN in maart 2016 heeft verzonden aan DGK. -
2017 - Februari
GKN geeft DGK een toelichting op De Brief. Geconstateerd wordt dat kerken op het fundament van de Schrift en de gereformeerde belijdenis moeten staan. -
2017 - Maart
De GKN-synode besluit tot oriënterende gesprekken met DGK tot oktober 2018.
De Brief aan de DGK-synode wordt niet teruggenomen. -
2018 - Maart
GKN wil dat de DGK-Synode De Brief van GKN-synode (landelijke vergadering) maart 2016 alsnog zal behandelen. -
2018 - Oktober
De GKN-synode herkent DGK als kerken van Christus. Er zijn nog wel verschillen geconstateerd in opvattingen over de kerk.
De GKN-synode eist dat de DGK-synode van 2021 GKN ook als kerken van Christus herkent. Zolang dat niet gebeurt worden de gesprekken niet voortgezet. -
2018 – November
De deputaten kerkelijke eenheid van DGK (ACOBB) willen een buitengewone synode bijeenroepen omdat anders het samensprekingsproces twee en een half jaar stagneert. Maar daarvoor vragen zij wel om in het vroege voorjaar van 2019 enkele gespreksonderwerpen die nog niet werden behandeld, te bespreken. Wil GKN dit? -
2019 - Maart
Twee broeders van GKN deputaten Eenheid gereformeerde belijders (Egb) spreken met ACOBB. De laatste verklaart o.a. dat het niet verantwoord langer dan strikt nodig te wachten met kerkelijke eenheid; na herkenning mogen er geen kerkscheidende onderwerpen meer zijn die een zo spoedig mogelijke erkenning in de weg staan. Scheuringen en schorsingen in het verleden kunnen het best plaatselijk worden besproken. -
2019 - Maart
De GKN synode staat toe dat de deputaten ACCOBB en Egb weer verder praten. -
2019 – Mei
Het gesprek gaat over de katholiciteit van de kerk en de plaats van het kerkverband.
Er blijkt overeenstemming over fundamentele zaken als de omgang met de Schrift, de gereformeerde belijdenis en de kerkorde, alsmede het functioneren daarvan. De ACOBB zullen op korte termijn een buitengewone synode (DGK) bijeen laten roepen. -
2019 – Juli
De buitengewone synode besluit de GKN te herkennen als kerken van Christus, staande op het fundament van apostelen en profeten. Zij doet het dringende verzoek aan GKN de weg naar realisatie van de eenheid te vervolgen. En in overleg met deputaten GKN de route te bespreken waarlangs kerkelijke vereniging in alle zorgvuldigheid zo haast als mogelijk is, gestalte kan worden gegeven. Wegnemen van plaatselijke belemmering van eenheid is primair een zaak van de plaatselijke gemeente. -
2019 – November
De GKN-synode neemt met dankbaarheid van de gevraagde herkenning door DGK kennis. GKN deputaten mogen nu weer samenspreken. Zij moeten samen met deputaten DGK alle punten bespreken hoe kerkelijke eenheid op een zorgvuldige manier gestalte kan worden gegeven. Daarbij moeten ook de moeiten en pijnpunten van plaatselijke kerken en broeders en zusters betrokken worden.
Deputaten moeten hun synode van oktober 2020 van advies dienen hoe weer verder te gaan. -
2020 – Oktober
Advies Egb ...
Voor we verder aandacht geven aan de inhoud van synodebesluiten, laten we deze eerst in extenso volgen.
Synodebesluiten 2019
Besluiten buitengewone synode DGK Lutten juli 2019
Besluit 1
De Gereformeerde Kerken (hersteld) herkennen de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) als kerken van Christus, staande op het fundament van apostelen en profeten.
Gronden bij besluit 1
De gehouden samensprekingen tussen de deputaten van DGK en de deputaten van GKN hebben voldoende duidelijk gemaakt dat er
- Eenheid is in het omgaan met het gezag van de Heilige Schrift
- Eenheid is in de binding aan de gereformeerde belijdenis
- Eenheid is in het zicht op kerkorde en het functioneren van het kerkverband.
Het wordt met algemene stemmen aanvaard. Hiermee is de wederzijdse herkenning van DGK en GKN als kerken van Christus een feit!
Besluit 2
Aan de synode van de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) met grote dankbaarheid dit besluit mee te delen met het dringende verzoek ook van haar kant de weg tot het realiseren van de kerkelijke eenheid te blijven volgen.
De vergadering neemt met 12 stemmen voor en dus unaniem dit besluit aan.
Over het vervolg na de herkenning wordt een derde besluit genomen.
Besluit 3
Omdat er geen zaken meer te bespreken zijn die kerkscheidend van aard mogen zijn het volgende te besluiten.
Aan deputaten ACOBB opdracht te geven het gesprek met de GKN voort te zetten; aan de deputaten de volgende instructie te geven, dit vervangt instructie 17 van de GS Lansingerland:
- in overleg met deputaten van de GKN de route te bespreken waardoor kerkelijke vereniging in alle zorgvuldigheid zo haastig als mogelijk gestalte kan worden gegeven en daarbij ook te spreken over plaatselijke toenadering. Zodra er duidelijkheid is over deze route zullen de deputaten de plaatselijke kerken zo spoedig mogelijk informeren.
- In gesprek alle overige punten die kerkverbandelijke eenheid in de weg kunnen staan, aan de orde te stellen en zo mogelijk weg te nemen.
- de plaatselijke kerken zoveel mogelijk van de ontwikkelingen op de hoogte te brengen. En ook kunnen plaatselijke kerken zaken aanreiken aan deputaten ACOBB
- beschikbaar te zijn om advies en hulp te bieden aan de plaatselijke kerken in haar toenadering tot de kerken van de GKN, indien de plaatselijke kerken daarom vragen
- In geval van positieve bevindingen zonodig aan deputaten ad art. 49KO voor te leggen of er reden is om een buitengewone of vervroegde synode bij een te roepen met een termijn van 2 maanden voor het indienen van het rapport
Gronden bij besluit 3
- Aangezien er in fundamenteel opzicht geen gronden zijn die het kerkelijk gescheiden zijn van beide kerkverbanden rechtvaardigen, dienen eventuele belemmeringen, vanwege de opdracht van Christus tot kerkelijke eenheid, zo spoedig mogelijk weggenomen te worden.
- Het wegnemen van belemmeringen die plaatselijk de eenheid in de weg kunnen staan is primair een zaak van de plaatselijke gemeente.
- Deputaten ACOBB komen, aangezien zij betrokken waren bij de kerkverbandelijke contacten, het meest in aanmerking om vraagbaak te zijn en waar nodig hulp te bieden.
Besluiten synode GKN Hardenberg november 2019
Besluit 2 november 2019
De synode van de Gereformeerde Kerken Nederland, bijeen op 2 november 2019 te Hardenberg, heeft met dankbaarheid kennis genomen van het besluit van de buitengewone Generale Synode Lutten van De Gereformeerde Kerken in Nederland (DGK), bijeen op 6 juli 2019, om de Gereformeerde Kerken Nederland (GKN) te herkennen als kerken van Christus, staande op het fundament van apostelen en profeten.
Daarmee is de weg vrij om, zoals aangegeven in besluit 2 van de synode van de GKN d.d. 6 oktober 2018, het gesprek met de DGK voort te zetten.
Besluit 30 november 2019
De synode besluit aan deputaten Eenheid gereformeerde belijders opdracht te geven het gesprek met deputaten ACOBB van de DGK voort te zetten. De synode geeft daarvoor aan de deputaten de volgende instructie:
- In overleg met deputaten ACOBB van de DGK te bespreken hoe kerkelijke eenheid op een zorgvuldige manier gestalte kan worden gegeven.
- In het gesprek alle onderwerpen aan de orde te stellen die besproken moeten worden om te komen tot één kerkverband.
- In het gesprek rekening te houden met de moeiten en pijnpunten die er in plaatselijke kerken en bij broeders en zusters liggen.
- Aan de GS van oktober 2020 de bevindingen te rapporteren en de synode te dienen met advies hoe verder te gaan,
Gronden
- Alle gelovigen zijn geroepen de eenheid van de kerk te onderhouden (o.a. art. 28 NGB)
- Met de wederzijds uitgesproken herkenning zijn er geen fundamentele gronden die het samen gaan in één kerkverband in de weg staan en het voortzetten van de gesprekken tussen beide kerkverbanden verhinderen.
- In de gemeente van Christus behoort alles in goede orde te gebeuren. (o.a. art 1 Kerkorde)
- Naast veel wat overeenkomt zijn er inhoudelijk en organisatorisch ook zaken in de praktijk van beide kerkverbanden, die van elkaar verschillen. Over deze zaken zullen afspraken moeten worden gemaakt om te komen tot een samenleven in één kerkverband.
- In een aantal kerken in beide kerkverbanden liggen moeiten en pijnpunten vanwege ervaren aangedaan onrecht. Aan zeer dat er ligt en door broeders en zusters wordt meegedragen mag niet voorbij worden gegaan.
Een reflectie
We zijn blij en dankbaar dat de gesprekken tussen de kerkverbanden toch weer op gang kwamen dit jaar. De gevraagde herkenning door DGK van de GKN als kerken van Christus, nam blokkade die er sinds oktober 2018 lag, weg. Zo wil ook de GKN dankbaar de gesprekken voortzetten, op weg naar één kerkverband.
Afgelopen zomer waren we in de gelegenheid meerdere GKN kerkdiensten bij te wonen. En als het even kon bezochten ook hun zgn. informatieavonden. We spraken veel broeders en zusters, zowel leden van GKN als verontruste GKv-ers. Als ons één ding duidelijk is geworden, dan is dat velen smachten naar eenwording van onze kerkverbanden. Men begrijpt niet dat dat nog geen (vergaande) gestalte heeft gekregen. Waar is het wachten toch op?
Het doet daarom groot verdriet te merken dat er nogal wat verontrusten zijn die dit trage proces niet (meer) meemaken en een heenkomen zoeken naar CGK, HHK of zelfs PKN/GB. Wat doet het pijn dat het zo onmogelijk wordt (weer) samen de Heere in één kerkverband te dienen en het Avondmaal te vieren. Wat is er een leed als gevolg van scheidingen dwars door gezinnen en families heen die ook niet zelden nare repercussies hebben op persoonlijke verhoudingen. Wat blijft er veel kerkwerk liggen dat we samen wél zouden kunnen oppakken, en wat gebeurt er veel onnodig dubbel werk waardoor kostbare tijd en energie verloren gaat. En niet in het minst, wat doen we onze jeugd en jongeren tekort in hun mogelijkheden en ontplooiing!
Door onze traagheid en weerstand.
Hoe kunnen we het verantwoorden?
Maar is dit toch niet een onredelijk en te zwart gekleurd beeld? Want neem bijvoorbeeld de stichting van de GKN-gemeente in Zuidhorn. Op een van de door de GKN georganiseerde vergaderingen daar, sprak ds. J.R. Visser (GKN). Een GKv-er in de zaal die wilde weten of GKN wel echt voor eenwording met DGK is, werd door hem gerustgesteld:
'Wij hebben een groot verlangen zo spoedig mogelijk een te worden'
Wat willen wij nog meer? Groot verlangen én zo spoedig mogelijk!
Die geest, zo heb ik begrepen uit de laatste deputaten samensprekingen (waarvan ook ds. Visser lid is) beheerste ook hun bijeenkomsten en vormde het resultaat. We waren er heel blij mee.
Maar onze dringende vraag is nu wel, wat is daarvan te merken in de besluiten en instructies van de laatste GKN-synode? Wat was haar reactie op het enthousiaste klimaat dat op de buitengewone DGK-synode heerste waar de toenadering zelfs als een werk van God werd gekwalificeerd?[1]
We noemen enkele opvallende zaken in de besluiten van GKN die naar we menen deze vraag rechtvaardigen.
Allereerst, van de urgentie waarvan ds. Visser in Zuidhorn nog publiekelijk gewaagde, en die we zo vaak horen 'op de kerkvloer', hoorden we geen echo. De 'drive', de motivatie om haast te maken met eenwording, lijkt te zijn verdwenen. De deputaten mogen over een jaar(!) een advies komen brengen bij de GKN-synode van oktober 2020. Dan maar weer eens verder te zien. Zo gaan we het vijfde jaar in sinds het initiatief van DGK in 2015.
Hoe is dit uit te leggen aan verontruste broeders en zusters? Kun je hen hiermee bemoedigen, uitzicht bieden?
We weten dat er in een aantal gemeenten moeiten liggen en dat er pijn wordt gevoeld door ervaren onrecht. Wederzijds. En óók dat er veel verdriet is door het jarenlange kerkelijk gescheiden leven. Er schade aangericht wordt door achterklap, de start van deze serie bewijst het.
Maar nooit worden we samen katholieke kerk van Christus als we blijven focussen op persoonlijke moeiten en smarten, hoe reëel ook. Zijn kerklichaam staat immers voor vergeving en verzoening, zoals wij daarvan zelf ook dagelijks moeten leven. Hij had ons lief toen wij nog zondaars waren. En dat is niet veranderd en is bepalend voor onze intenties en gedragingen.
Als je zó elkaar oprecht liefhebt, kan het niet anders dan dat je, inderdaad, 'een groot verlangen hebt zo spoedig mogelijk een te worden'.
Zelfs als je dat liefdesgevoel niet of nauwelijks (nog) hebt omdat er zoveel ravage is aangericht door kerkelijke onlusten, dan nog zal toch doorslaggevend moeten zijn dat Christus, Heer van de kerk, wil dat wij allen één zijn.