Stroomafwaarts
D.J. Bolt
03-11-12
Met spanning is uitgekeken naar de vergadering van de classis Amsterdam-Leiden op 25 oktober jl.. Op deze bijeenkomst zou een besluit moeten worden genomen over de instituering van de gemeenschap Stroom, om zo volwaardig lid te gaan uitmaken van het GKv-kerkverband. De kerk van Amsterdam-Centrum, die bijeenkomt in de Oosterparkkerk, had daartoe een verzoek ingediend bij genoemde classis.
De aanvraag gaf grote moeite in de kerken. Want de vraag is of deze 'missionaire' gemeenschap een gereformeerde kerk is die als zodanig een plek mag hebben in het kerkverband. In een vorig artikel hebben we een samenvatting gegeven waar Stroom voor staat. In de laatste Nader Bekeken[1] zet ds. C. van Dijk het nog eens op een rijtje:
- Het leiderschap van de gemeente wil zich niet aan de gereformeerde belijdenis binden door ondertekening van de drie formulieren van enigheid.
- Het nieuw gestichte gemeente kent vrouwen in de ambtelijke dienst.
- Deze kerk is geïnstitueerd volgens een niet geheel duidelijke procedure.
- De ontwikkeling in Stroom lijken op gespannen voet te staan met afspraken die binnen de classis zijn gemaakt.
Daarbij komt ook dat ouders in deze gemeenschap mogen kiezen voor het dopen van hun kinderen of deze op te dragen.
In een ingezonden voor het ND van 4 september schreef ds. J. Wesseling over de gemeente van Stroom
- Van de betrokkenen ziet 7% de Bijbel niet als het geïnspireerde Woord van God.
- 17% vindt de Bijbel niet relevant voor alle terreinen van het leven.
- 40% onderschrijft niet dat de redding van mensen 'helemaal afhangt van God'.
- 35% betwijfelt dat de dood van Christus leidt tot de redding van alle mensen.
- Voor 55% is het woord 'verbond' niet van grote betekenis.
- 62% vindt kinder- en volwassendoop gelijkwaardig.
- 40% is van mening dat het ambt niet helpt tegen verzakelijking.
Dat zijn onthutsende cijfers. Je vraagt je af hoe dit kan. Natuurlijk is er tijd nodig om mensen die uit de wereld komen te onderwijzen in leer van de Schrift. Maar hier is toch nog wel een grote kloof met de leer waar gereformeerde kerken voor staan. En dan beweren dat het hier toch gaat om een gereformeerde kerk zoals door een drietal medewerkers van de TU in Kampen werd gedaan?
De classis moest nu dus beslissen. Maar daarvoor kreeg ze geen gelegenheid. Want voordat de bespreking kon beginnen (of eigenlijk voortgezet) lazen de afgevaardigden van Amsterdam-Centrum een verklaring voor waarin de aanvraag werd ingetrokken! Het classisverslag vermeldt:
Classis Amsterdam-Leiden 25 oktober 2012
Aan het begin van de vergadering heeft de Oosterparkkerk (Amsterdam-Centrum) een verklaring voorgelezen waarin zij haar voorstel aan de classis om mee te werken aan de instituering van Stroom intrekt. De OPK en Stroom hebben geen positieve verwachtingen van nog langer doorpraten.
Nog weer een ronde gaan is niet goed voor Stroom.
In een brief verklaart Stroom de intrekking te ondersteunen.
De OPK zou wel graag zien dat er gekeken wordt naar een samenwerkingsverband als met de Aker (de Aker maakt vanwege een andere identiteit dan de GKv geen deel uit van het GKv-kerkverband, maar is wel met een waarnemer op de classisvergaderingen).
Na bespreking heeft de classis unaniem het volgende uitgesproken:
1
De classis neemt kennis van de verklaring door de OPK waarin zij haar voorstel van 15 maart betreffende instituering van Stroom intrekt.
Wij begrijpen dat dit voor de OPK en Stroom gevoelens van onmacht en teleurstelling met zich meebrengt. De classis erkent ook haar eigen onmacht, maar betreurt tegelijk de intrekking omdat wij juist in deze vergadering hadden willen werken aan een modus om Stroom een goede plek te geven in onze kerken.
2
De classis laat Stroom in antwoord op haar brief weten, dat zij op dezelfde wijze als voorheen (waarnemer) van harte welkom is op de classis. De classis spreekt uit dat zij Stroom (o.a. via haar deputaatschap voor de gemeentestichtingsprojecten) wil blijven helpen in haar functioneren.
3
De classis vraagt de kerken mee te denken over de wijze waarop de gesprekspunten van 29 september j.l. verder doorgesproken kunnen worden (ondertekeningsformulier en de omgang met m/v in het ambt hangende het GKv-proces i.c.) .
4
De classis laat de OPK weten dat haar voorstel om met Stroom een Aker-relatie aan te gaan niet onvoorbereid in behandeling kan worden genomen . De classis adviseert de OPK een eventueel voorstel daartoe bij de volgende classis in te dienen.
Waarom deze plotseling move? Volgens Stroom-voorganger Martijn Horsman wees de discussie uit dat de classis Amsterdam-Leiden zijn gemeente uiteindelijk niet voluit zou accepteren. "Of slechts met een kleine meerderheid en dat vind ik niet chic."[2]
Het is te begrijpen dat men het teleurstellend vond dat het kerkverband Stroom niet juichend naar binnenhaalde. Maar is het tegelijk ook niet arrogant om zó de zaak op scherp te zetten? Alles of niets. 'Accepteer ons in alles en anders hoeft het niet meer van ons'. Terwijl al die bovengenoemde onderdelen van het gereformeerde belijden in het geding zijn!
Had ook Amsterdam-Centrum niet wijzer moeten zijn? Er is toch niet zoveel theologische bagage nodig om te beseffen dat het gewoon niet kan?
Schuld
Echter beschuldigende vingers wijzen ergens anders naar toe. Classisvoorzitter ds. A. de Snoo betreurt het dat Amsterdam-Centrum en Stroom deze stap hebben gezet. Het verslag vermeldt dat
"hij kan zich niet aan de indruk onttrekken dat Stroom druk heeft ervaren door de commotie die in de pers ontstond door het appel van 43 vrijgemaakte kerkleden en predikanten om de kerkplanting niet toe te laten tot de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt). ‘Daardoor is het beeld ontstaan bij Stroom: zo kijken de kerken tegen ons aan. Maar dat gold niet voor de classis. Wij hadden gisteren twee voorstellen op tafel liggen, en afwijzing kwam daarin niet voor.’"
Maar volgens Horsman had het bezwaar van de 43 kerkleden ‘weinig’ met het besluit tot intrekking te maken. De bezwaren hadden wel impact op de Stroomleden. "Ik betreur hun opstelling heel erg. Voor ons al jonge kerk was dat niet leuk om te horen. Wij hebben ons miskend gevoeld in onze intenties."
Wel heeft Horsman verdere polarisatie en wellicht escalatie van het conflict, willen verkomen. Dat valt in hem te prijzen. Want opname van Stroom in het kerkverband zou zeker (negatieve) consequenties hebben gehad.
Blij?
De lucht lijkt weer geklaard. De aanvraag is in de prullebak gedeponeerd. Verontrusten kunnen weer 'terug in hun hok'. Maar is er werkelijk iets opgelost? Heeft men erkend dat Amsterdam-Centrum 'natuurlijk' zo niet had moeten handelen? En nam de classis een verantwoord besluit?
Eigenlijk hangt deze zaak nog gewoon boven de kerken. Want 'de kerken' hebben niet uitgesproken dat 'dit niet kan'. Ds. De Snoo had zijn voorstellen klaar waarin 'geen afwijzing voorkomt'. De reactie van de zijde de universiteit van Kampen (o.a. van dr. S. Paas) is niet met spijt ingetrokken. De hoofdredacteur van De Reformatie ds. B. Luiten die vond 'dat het moest kunnen' plaatste geen rectificatie maar liet zijn blad samen met NGK collega's volschrijven over een kerk waarin Stroom moeiteloos zou passen.
Daarom denken we dat deze muis een staart zal hebben. De eerste ingezondens verschenen al in het ND.[3] Het is niet goed voor te stellen dat degenen die Stroom zo ondersteunen het hierbij zullen laten zitten.
Kerkelijke stijl
Zij die zich sterk afwijzend hebben opgesteld wordt verweten dat zij publiek hebben geprotesteerd. Dát had in elk geval niet gemogen. In het GKv kerkblad van het Midden schrijft ds. D. de Jong gefrustreerd kolommen vol over deze zaak. M.n. steekt het hem hoe ze hem hebben kunnen passeren voor een handtekening onder het appel. Niet dat hij dat gedaan zou hebben want het is verschrikkelijk onkerkelijk wat de 47 broeders en zusters hebben gedaan. Je mening geven terwijl de classicale vergadering moeizaam zit te broeden is "geen stijl". Maar, o ironie, De Jong geeft in zijn artikel zelf ook zijn mening: "ik ben het inhoudelijk wel eens met het appel dat dr. M. Alderliesten en nog 46 ondertekenaars gedaan hebben op de classis Amsterdam-Leiden om Stroom niet toe te laten tot het verband dan de gereformeerd kerken (vrijgemaakt)".
Nou, gelukkig maar.
Belangrijker is dat het publiek protesteren tegen verkeerde ontwikkelingen in de kerken door deze zelf in de hand is gewerkt. Volgens het nieuwe kerkrecht kan er in de kerkelijke weg helemaal niet tegen dwalingen en verkeerde beslissingen elders worden opgekomen. Want er geldt een nieuwe kerkelijke wet die zegt dat alleen als je persoonlijk belang in geding is je recht heb van appel. Om het scherp te stellen, als Amsterdam-Centrum mij voor een dubbeltje heeft benadeeld kan ik mijn eigendom in de kerkelijke weg terugvorderen. Maar als deze kerk toelaat dat kinderen niet worden gedoopt is er geen 'rechtsingang', zoals dat tegenwoordig in het kerkjuridische jargon heet. De "kerkelijke stijl" is door de kerken zelf willens en wetens onmogelijk gemaakt. We hopen dat nog nader aan te tonen uit de verslagen van de besprekingen over de nieuwe kerkorde van de GKv die door de synode van Harderwijk werd vastgesteld.
Meedogen
Het is bijzonder te betreuren, al dit rumoer om deze Stroom-gemeenschap. Want haar leden kunnen de gang van zaken moeilijk als positief hebben ervaren. Het zal hen ook niet hebben geholpen in hun geloofsgroei. Want zoals Horsman verklaarde: "Voor ons al jonge kerk was dat niet leuk om te horen. Wij hebben ons miskend gevoeld in onze intenties".
Vreemd, je zou toch van een gereformeerde voorganger mogen verwachten dat hij niet wegkruipt in een slachtofferrol? Daar zijn die arme schapen in donker Amsterdam geestelijk zeker niet mee gediend.