Ethiek

Kerkverband

Nieuwe artikelen
Signalen



Aanmelden GRATIS nieuwsbrief

Naam:
E-mail:



printen

mailen

De hermeneutische loper (2)

 

D.J. Bolt
10-05-14

 

In januari van dit jaar gaven we een verslag van een bijeenkomst te Zuidhorn waarin de Deputaten Kerkelijke Eenheid (DKE) van de gereformeerd-vrijgemaakte kerken toelichting gaven over hun werk. "Er moet", aldus deputaat ds. T. Dijkema, "een serieuze discussie worden gevoerd in de pers en op de synode" over de eenheid met andere kerken en m.n. met Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK). Welnu, na een drietal korte inleidingen kregen de aanwezigen gelegenheid vragen te stellen aan de deputaten.

 

Wat ons betreft verliep de avond nogal teleurstellend. Op essentiële vragen kwam geen antwoord of werd dat ontweken. De presentaties hadden een hoge mate van het postmoderne 'ik voel en ik denk en daarom …'.

Misschien is het goed, nu we vlak voor de presentatie van het deputatenwerk op de synode staan, nog eens de discussie met hen aan te gaan, zij het digitalig. Daarmee kunnen we een en ander verduidelijken wellicht.

 

We volgen de eerdere samenvattingen die we gaven op de voet. Ze kunnen gelden als betrouwbaar, tenminste ds. Dijkema was er positief over toen we hem later spraken. Wel laten we nu minder relevante delen weg om het verhaal niet te lang te maken. We onderbreken de deputatenbetogen en -beantwoording met een repliek waar dat zinvol is en geven commentaar bij de vragenbeantwoording.

 

In Nader Bekeken van deze maand mei besteedt ook ds. P.L. Storm aandacht aan de eenheid met de NGK en betrekt daarin de kwestie van de vrouw in het ambt. Hij analyseert op een indringende en gedocumenteerde manier de stelling van het deputaatschap dat er zoveel veranderd is in de visie op de NGK dat nu de weg naar eenheid veilig kan worden ingeslagen. We vatten zijn betoog in samen in een derde artikel De hermeneutische loper (3).

 

 

Discussie met de DKE

 

Toespraken

 

Deputaat ds. T. Dijkema
We willen graag voorlichting geven over de stand van zaken m.b.t. eenheid nu en de plaatselijke kerken stimuleren aan eenheid bij te dragen. We gebruiken bijeenkomsten om dat nader uit te werken.
Uit een enquête is gebleken dat het onderwerp kerkelijke eenheid, in het bijzonder het contact met de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) niet zo leeft in heel veel gemeenten. Bijvoorbeeld omdat er geen NGK ter plaatse is zoals veel het geval is in het Noorden. Het heeft er mee te maken dat ons kerkverband een stuk groter is.
Wat zijn de ontwikkelingen in de NGK? Er ligt van een NGK een voorstel om te herenigen in 2016. Dat is al over ruim twee jaar. Maar dat moet ons niet overvallen. We moeten geen kennisachterstand oplopen.

Ons rapport is gericht aan de GS te Ede. Maar plaatselijke gemeenten vormen ook onze doelgroep. Die willen we ook meenemen in het gesprek, in het proces. Het is een belangrijk en mooi proces. Want kerkelijke eenheid heeft ons hart. Wij zijn Ambassadeurs Van De Eenheid.

We herkennen overal het gereformeerde geloof, wel worden er verschillende accenten gelegd. Bij de HHK, de CGK en de NGK vind je de liefde voor het Woord van God. En de belijdenis van Jezus Christus als onze enige verlosser. En liefde voor de gemeenschappelijke belijdenis. Dat doet wat met ons als deputaten. En we willen heel graag dat het ook wat met u en de kerken doet. Daarom schreven we niet een zakelijk rapport aan de synode. We willen u laten delen in bewogenheid. We zijn geraakt door wat er gaande is.

 

Repliek

We zijn het er van harte mee eens dat kerkelijke eenheid de aandacht van ons hart moet hebben. Soms hebben broeders en zusters elkaar te gemakkelijk losgelaten. En de weg terug is vaak 'heidens' moeilijk. En daarom delen we ook in de bewogenheid. We zullen ook zeker niet minachtend doen over situaties waarin kerkgemeenschappen elkaar weer vinden. Tegelijk vraagt kerkelijke eenheid om een eerlijke benadering, een eerlijk en verantwoord proces. En daar zijn wat de huidige gang van zaken betreft vragen bij te stellen.

 

Ds. Dijkema

Kerkelijke eenheid. Er zijn debatten geweest op de Nationale Synode. Prof. A. van de Beek, prof. E. Talstra, en ds. G. de Fijter hebben zich niet onbetuigd gelaten. De PKN heeft de kerken opgeroepen om terug te keren. Het gesprek om eenheid zit in de lucht. Voorheen ging het om de verschillen. Nu ligt de nadruk op wat verbindt, wat we bij de ander herkennen. Dat is anders dan enkele tientallen jaren geleden. Nog steeds geldt: eenheid in de waarheid. Niet ten koste van de waarheid. Belangrijk is: beginselen tegen schriftkritiek en vrijzinnigheid.

 

Repliek

Over de zgn. Nationale Synode is al veel geschreven, dat gaan we hier niet opnieuw doen. Inderdaad roept de PKN op in de hervormd/protestantse schoot terug te keren. We moeten Afscheiding, Doleantie en Vrijmaking maar even in de vrieskast zetten want daarbij ging het om verschillen. Wij zijn veel breder gaan denken en letten - daar klinkt die betoverende lokroep weer – op wat ons verbindt, op herkenning bij elkaar van allerlei mooie individuele geloofswaarheden. En obligaat, natuurlijk mag dat niet ten koste van de waarheid gaan.

Maar daar zit nu juist het punt, dat gaat het wél. Nog sterker, in de PKN wordt de onschriftuurlijke breedheid van bond tot vrijzinnigheid gekoesterd. Dat 'moet kunnen', is 'de waarheid' van de kerk. Niks 'beginselen dus tegen Schriftkritiek en vrijzinnigheid'. Dat soort ferme uitspraken verkoopt ons in dit verband knollen voor citroenen.

Het lijkt me daarom dat we niet verantwoord-confessioneel met deze kerk spreken maar eerder flirten met deze kerkvrouw die geen trouwe en betrouwbare Moeder is voor haar kinderen. Afgelopen jaar verlieten niet minder dan 76.000 leden de PKN, veel meer dan de helft van het totaal aantal leden van de GKv! Het is niet te gewaagd te veronderstellen dat de PKN ook met het oog daarop heel graag het ledenbestand ziet aangevuld met die van afgescheiden kerken.

 

Ds. Dijkema

Maar dat kan niet alles zijn. In het afwijzen kan ook eenzijdigheid zijn. Want wat doe je dan met momenten waarop je oprecht Bijbels geloof merkt? Met de erkenning van Jezus Christus als verlosser en Here? Dat mag je niet negeren. Het klassieke gereformeerde geloof vind je bij de CGK, de HHK, de NKG, ook bij de Nationale Synode, de PKN/Gereformeerde Bond. Er ontstaan verrassende geloofsgesprekken. Wat doe je er mee? Doe je er meer mee? DKE kiest ervoor om er meer mee te doen. Graag bespreken we dat met u en op de generale synode.

 

Repliek

Ongetwijfeld kun je mooie geloofsgesprekken voeren met christenen uit andere kerken. We herkennen dat. En graag wil je dat het daar niet bij blijft. Maar altijd weer zal echte kerkelijke eenheid er pas kunnen komen wanneer er niet maar 'verrassende geloofsgesprekken' zijn maar er eenheid in het geloof is. Eén God, één geloof, één doop, één Vader in Christus. Hoe je het ook wendt of keert daar is helaas geen sprake van bij verschillende genoemde kerkgemeenschappen. Het is een zaak van kerkelijke eerlijkheid dat erkennen en te benoemen. Dan kunnen de verhoudingen worden gezuiverd en is te werken aan de weg naar eenheid.

 

Ds. Dijkema

In het DKE-rapport staat ook een opmerking over de MV-discussie. Gesprekken met de NGK hebben tot resultaat gehad dat wij hun besluit in 2004 om vrouwen toe te laten tot de ambten niet meer als schriftkritisch betitelen. Daarom stellen we voor dat dit ook niet meer als een kerkscheidende factor moet worden beschouwd. Tegelijk ligt er ook het MV rapport van onze deputaten. Via een heel andere route komen zij tot dezelfde gedachten. Maar wij zijn aanspreekbaar op de DKE gedachtegangen en de deputaten MV op hun denklijn. Wij zijn niet verantwoordelijk voor elkaars standpunten en uiteindelijke conclusies.

 

Repliek

Nee, dat klopt. Deputaatschappen hebben elk hun onafhankelijke opdrachten van de vorige synode gekregen. Tegelijk is het natuurlijk naïef om de zaken zó voor te stellen als Dijkema doet. Immers vele eeuwen lang heeft de christelijke kerk de vrouw in het ambt op basis van de Schrift afgewezen. En onze gereformeerde kerken deden dat tot voor kort ook, zij zagen de vrouw in het ambt als een exponent van Schriftkritisch lezen van het Woord. Het was een van de blokkerende redenen voor eenheid met de NGK. Hoe kan dit nu ineens veranderen?
Wel, ook hier speelt dat fenomeen geloofsgesprekken weer een doorslaggevende rol. Als je maar een goed gesprek met de andere 'partij' kunt hebben waarin hij niet zegt 'de Schrift kan me nog veel meer vertellen' dan ben je niet Schriftkritisch. Wat voor standpunten je er inhoudelijk op na houdt, of zoals men het graag uitdrukt 'wat andere accenten legt, is van minder belang. Het gaat meer om houding dan om inhoud.

 

Deputaat ds. R. Prins

 

Ik wil u meenemen in de contacten met de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). Vijftien jaar geleden kwam ik in Hoofddorp voor het eerst een christelijke gereformeerde tegen. Contacten met de predikant en de gemeenteleden daar waren zeer plezierig. Mijn blikveld werd verruimd. Hoe kijk je naar de wereld, hoe reageer je daarop, ga je om met verschillen, hoe maak je preken. Ik heb veel geleerd in Kampen maar ook veel van mijn CGK collega's. Als deputaten hadden we weer dezelfde ervaring. Weer verruiming van het blikveld. Er worden wel andere accenten gelegd maar dat is alleen maar winst.

 

Even de geschiedenis in het kort.

Gesprekken begonnen in 1946. Op de eerste vrijgemaakte generale synode wordt het verlangen geuit om gesprekken te voeren met het oog op kerkelijke eenheid. Maar de eerste tientallen jaren waren moeizaam er heerste wederzijds onbegrip. Punt was vooral de toe-eigening van het heil. In 1967 werd door de GKv besloten geen deputaten meer te benoemen. Er worden alleen nog maar brieven gestuurd.

Maar in 1987 kwam er een nieuwe start. We vonden elkaar op het punt van de toe-eigening van het heil. Er was geen belemmering meer om elkaar wederzijds als kerken van Jezus Christus te erkennen.

Op de synode van Zuidhorn 2002 pleitte de GKv voor het federatieve groeimodel. Maar voor deze tussentijdse vorm bleek op de CGK synode van 2004 en m.n. 2007 geen draagvlak te zijn. Dat was heel erg teleurstellend. Wel werd er verder gepraat en gezocht naar eenheid. Plaatselijke kerken werden gestimuleerd. Als dan landelijke eenheid een brug te ver was konden wél plaatselijke gesprekken gestimuleerd en gefaciliteerd worden. Het moet van onderop komen. En dat gebeurt ook in heel veel plaatsen.  In 44 plaatsen en 77 plaatselijke vrijgemaakte gemeenten is een vorm van samenwerking met CGK: gezamenlijke kerkdiensten, kanselruil, gezamenlijk avondmaal.  Er zijn ook nog 11 samenwerkingsgemeenten die één gemeente vorm en één kerkenraad hebben. En in Deventer is een combinatie van GKv, CGK en NGK.

Daarbij moeten allerlei problemen worden opgelost. Het is prachtig om dat te doen. Plaatselijk is er veel te doen. Maar landelijke eenheid is niet in zicht.  Dat is ook zo uitgesproken op generale synode. Wel wil men plaatselijke contacten zeer stimuleren.

 

Repliek

Het is triest dat het nooit (eerder) tot eenheid met de Christelijke Gereformeerde Kerken is gekomen. Menselijkerwijs gesproken hadden onze en hun kerken elkaar kunnen versterken in het vasthouden aan het gereformeerde geloof en ook behoeden voor eenzijdigheden. Maar in grote lijnen gesproken, de CGK heeft niet gewild. En als het dan landelijk niet wil welnu dan maar van onderop, zegt Prins.

Eerlijk gezegd doet het mij aan de politieke 'lentes' denken die her en der in de wereld plaatsvinden maar tot rampen leiden. Het kerkvolk zal wel voor eenheid zorgen terwijl er principiële bezwaren zelfs een federatief samengaan verhinderen. Een wonderlijke zaak die m.i. getuigt van kerkelijke onwaarachtigheid. Vroeg of laat zal 'de kerkstraat' met een eigen dynamiek wel dwingen tot overkoepelende eenheid.   

 

Ds. Prins

Inmiddels heeft de CGK generale synode 2010 besloten dat alle GKv dominees welkom zijn op de CGK kansels. Wij hebben in 2011 hetzelfde besluit genomen voor CGK predikanten op Gkv kansels.

De laatste CGK synode 2013 heette ook predikanten van de PKN welkom op de kansels mits het gereformeerde predikanten waren, dus in de praktijk Gereformeerde Bonds-predikanten. Dat leidt tot boeiende plaatselijke samenwerkingen. Bij een samenwerking tussen GKv en CGK gaan dus nu ook PKN/Gereformeerde Bondspredikanten in CGK voor. Hoe ga je daar als GKv mee om? Plaatselijk gaat het heel hard, maar soms ook niet. Het is merkwaardig dat de CGK synode heeft getracht op de rem te trappen omdat het plaatselijk te hard gaat en daar nog eens  goed over wil nadenken. Gelukkig blijft het licht op groen. Er is wel de roep om het op oranje te zetten. Ook door het GKv MV rapport.

 

Repliek

Kern van ons kerkelijk leven zijn de erediensten met daarin de prediking. Het gaat immers om Christus en zijn Woord. Het blijft onbegrijpelijk dat met angstvallige handhaving van kerkelijke grenzen er over en weer bij wijze van 'vriendendienst' predikanten worden uitgewisseld. Wordt dan de identiteit van je eigen kerkgemeenschap nog wel serieus genomen? Is het handhaven van je eigen kerkinstituut dan ten diepste toch eigenlijk niet kerkje spelen? Gaat het dan eigenlijk niet meer om Christus' kerk maar om eigen geurtjes en kleurtjes? Dat is toch niet te verantwoorden? Voldoe dan liever zo spoedig mogelijk aan de grote wens van de PKN-baas dr. A.J. Plaisier om een filiaal van de PKN te worden.

 

Ds. Prins

Binnen de GKv wordt de diversiteit groter. Landelijk wordt het dus niet gemakkelijker. De CGK hebben ook besluiten genomen over MV en zijn tegen. Hoe gaat dat uitpakken? Nu de CGK op hun laatste synode homoseksualiteit zonde heeft genoemd, moeten we ons in de GKv afvragen wat we nu weer met zo'n besluit aan moeten. De dingen grijpen in elkaar en stoten weer af  zodat we weer op onszelf  blijven. Het is een boeiend gebeuren. Het is winst om over eigen kerkmuren heen te kijken.

Het gelezen gedeelte in Efeze 4 is mooi, maar hetgeen in Efeze 3 over de liefde van God in Christus dat daaraan vooraf gaat, is heel mooi. Samen met alle heiligen, daar hebben we iets van geproefd. Dat is heel fijn en dat wensen we ieder toe.

 

Repliek

Ja, de dingen grijpen in elkaar. Daar heeft Prins helemaal gelijk in. De manier waarop de vrouw het ambt wordt ingeredeneerd is naadloos toe te passen op (homo)seksueel samenleven. We hebben dat al eens aangetoond[1]. En na deze hobbel is het zgn. homo'huwelijk' ook niet ver meer weg, alsook homo's en lesbiennes in kerkenraadsbanken waarop de NGK studeert.
Ds. Prins vindt het winst om over (CGK) kerkmuren te kijken. Maar was het niet verstandig geweest dat te doen vóór met rapporten te komen waaruit niet blijkt dat er iets van de christelijke gereformeerde ethische uitspraken is geleerd?


En zeker, Efeze 3 is een prachtig hoofdstuk. Paulus schrijft daar adembenemend over de liefde van Christus en de veelkleurige wijsheid van God. Het had van ons ook best helemaal mogen worden gelezen op de avond in Zuidhorn. Maar nu Dijkema koos voor Efeze 4:1-6 had we wel graag gezien dat hij niet midden in de perikoop was blijven steken maar ook de waarschuwing van Paulus even verder had laten horen, namelijk om

 

"niet op en neer, heen en weer geslingerd (te worden) onder in vloed van allerlei wind van leer, door het valse spel der mensen , in hun sluwheid, die tot dwaling verleidt"

 

Want alleen zo

 

"groeien wij, ons aan de waarheid houdende, in liefde in elk opzicht naar Hem toe, die het hoofd is, Christus".

 

Is Pilatus niet hét probleem in de kerkelijke waarheid-wildernis van deze tijd? En dat we om het euforische gevoel van de luchtige eenheid geen behoefte hebben om ons daar druk over te maken? Zie in dit verband het ontdekkende artikel Hamilton en de hermeneutiek (9), rubriek Rond de Schrift, waarin prof. A. Strange van het Mid-America Reformed Seminary reageert op het verhaal van dr. J.M. Burger, TU Kampen.


Deputaat br. O. Westra

Roel Prins zei dat hij voor zijn dertigste nooit een christelijke gereformeerde was tegengekomen. Ik hoop dat u eerder een Nederlands gereformeerde tegenkomt. Want onbekend maakt onbemind. Te gemakkelijk wordt in stereotypen gedacht: ze zijn zus of doen zo. Het is heel fijn als velen van u contact hebben met hen.
Ik ga iets vertellen over de contacten met de NGK.

Begin dit jaar gaf de het Contact Orgaan Gereformeerde Gezindte (COGG) een  jubileumbundel uit over zijn vijftigjarig bestaan. Over kerken die allemaal gereformeerd heten. De titel Verscheurd verlangen maakt niet erg vrolijk. Daarin staat het verhaal van een CGK legerpredikant die in Zuid-Frankrijk voor een zaal met mensen in uniform vanuit alle protestantse richtingen, iets over Nederland moet vertellen. Hij laat de zich woest vertakkende boom van afscheidingen zien. De zaal barst uit in lachen en vraagt: Hoe kunnen jullie zo leven?

Ja, die vraag mogen wij ons wel stellen. Als je er aan gewend bent dan lukt het vrij aardig met die 50 jaar COGG. Maar er is verandering te bespeuren. We willen niet meer met de versplintering van het Nederlandse protestantisme meedoen, zie de opdracht aan de DKE.

 

Repliek

Dit soort goedkope verhaaltjes helpt ons niet verder, denk ik. Want wat valt hier te lachen? En waar zouden we ons over moeten schamen? Is het niet veelal nodig te huilen over de zonde van afval en Woordverlating? Over onze knieval voor de Geest van de tijd? Waardoor zijn er toch zoveel verschillende kerkgemeenschappen? Eén antwoord heb ik regelmatig gehoord tijdens de 'buitenlandweek'. Broeders en zusters in andere landen scheidden zich af van grote volkskerken om de heersende vrijzinnigheid en invoering van de vrouw in het ambt en gingen soms met een handjevol gemeenten verder. Sommige afgevaardigden vroegen zich vertwijfeld af hoe ze verder moesten in hun relatie met de GKv als blijkt dat deze kerken niet terugkeren van allerlei libertijnse ideeën en opvattingen. Als God het niet verhoedt zullen binnen afzienbare tijd op allerlei plaatsen vrouwelijk ambtsdragers rondstappen en op de kansels staan. Hoe valt dit nog te harmoniseren? Zal het gevolg niet zijn dat we opnieuw net als die buitenlandse kerken voor de keuze komen te staan: Wie willen we dienen?

Kerkelijke gescheidenheid is treurig. Maar de allereerste prioriteit heeft naar mijn overtuiging gehoorzaamheid aan het Woord van God. Die mag niet ingewisseld worden tegen een ijzer-en-leem eenheid.
Afscheiding of vrijmaking, hoe verdrietig en moeilijk ook, kan nog nodig én geboden zijn.

 

Br. Westra

Voor vijftig jaar waren we nog een met de NGK maar daarna leefden we gescheiden. Het laatste decennium is dat veranderd. Er is met de Commissie Contact en Samensprekingen (CCS) van de  NGK een goed en open overleg. Er is een verblijdende overeenstemming. We merken dat we uit hetzelfde nest komen. Ik geef wat hoofdlijnen.

 

In 2006 werd Balans over de binding aan de belijdenis door de gezamenlijke deputaten uitgegeven. De generale synode van Zwolle nam daar dankbaar kennis van maar had wel vragen op onderdelen. Door het rapport Vrouwelijke Ouderlingen en Predikanten (VOP) was er wantrouwen gegroeid en kwam er stagnatie in de relatie. Maar door de synode van Zwolle werd het deputaatschap ingrijpend vernieuwd en kon er weer in alle rust aan het werk worden gegaan. Er werd inhoudelijk met elkaar gesproken over de doop, de kerk, het avondmaal en de Heilige Geest. Daaruit bleek een loyale en royale binding aan de belijdenis in de NGK. De synode van Harderwijk was daar dankbaar voor.

 

Repliek

Wat wordt er hier weer gemakkelijk over allerlei zaken heen gehuppeld. Want er is niets veranderd in de NGK. Integendeel, de moderne koers van deze kerken heeft geleid tot steeds meer aanpassing aan de geest van de tijd, zie de vrouw in het ambt, acceptatie van homoseksuele relaties, zelfs onderzoek naar de openstelling van de ambten voor homo's en lesbiennes. In een separaat artikel deze week geven we nog weer verdere aandacht aan de opvattingen van drs. H. de Jong die jarenlang het gezicht bepaalde van de predikantenopleiding in de NGK en wiens naam daar nog steeds met ere wordt genoemd[2]. Om maar één ding te noemen, De Jong pleit voor een vrijer denken over Schriftkritiek. Na zijn geruchtmakende 'rand van onzekerheid van de Bijbel' denkt hij nu dat "niet alles over boven van beneden is, maar er wel meer van beneden dan wij altijd gedacht hebben". Een afgeleide van de opvatting van H.M. Kuitert, waar, zo zegt De Jong, 'hij veel aan te danken heeft'.

 

Waaruit mag die "loyale en royale binding aan de belijdenis in de NGK" dan wel blijken? Niet alleen met woorden maar ook met de daad? Heeft de NGK bijvoorbeeld hun afwijking van de belijdenis (Zondag 22) in de ban gedaan? We hebben er niets van gezien. Deze afwijking wordt in de NGK nog steeds gezien als een onderdeel van de geboortepapieren van de kerken.
Wat is er veranderd sinds de vorige vrijgemaakte synoden moesten constateren dat er nog steeds weer vragen moesten worden gesteld met betrekking tot de binding aan de belijdenis in de NGK?

We denken dat de toenadering tussen de GKv (deputaten) en de NGK (deputaten) alleen maar komt doordat de GKv de NGK in de aanpassing aan de (post)moderne cultuur aan het inhalen is.

 

Br. Westra

Maar de openstelling van de ambten voor vrouwen betekende voor de synode nog wel een ernstige bezwaar tegen verdergaand contact. Daarom is er doorgesproken over de achtergronden, hoe we met de Schrift omgaan. En het resultaat is vastgelegd in een gemeenschappelijke nota over de uitgangspunten voor de omgang met de Schrift. De synode van Harderwijk heeft ook hier met dankbaarheid van kennisgenomen maar vond dat de barrière er nog wel was. Via een gesprek over hermeneutiek hebben we nagegaan hoe groot de verschillen echt zijn. Gods Woord bleek echt doorslaggevend te zijn.

Het wederzijds vertrouwen is zodanig gegroeid dat we verder durven en willen gaan, ook al denken we over onderdelen niet altijd gelijk.

 

We hebben geen uitspraak over vrouwelijke ambtsdragers gedaan, dat is niet onze taak. Maar het hebben van vrouwelijke ambtsdragers betekent niet dat er dus sprake is van schriftkritiek. We hebben dankbaar kunnen constateren dat beide kerken de Schrift als Gods Woord aanvaarden en dat deze daar in veilige handen is. M.b.t. vrouwelijke ambtsdragers denken we verschillend maar dat komt dus niet in mindering op dit vertrouwen. Daarom ligt er nu het voorstel aan de synode om nu over te gaan op samensprekingen gericht op kerkelijke eenheid. Daar moet de generale synode van Ede over beslissen.

 

Repliek

Wat kunnen we hier nu mee? Gods Woord is "echt doorslaggevend" in de NGK, zegt de deputaat? Maar hun beslissing om de vrouw in het ambt toe te laten staat wel haaks op diverse uitspraken in de Schrift en is ook altijd in de christelijke kerk niet toegestaan geweest. Wat is dan "echt doorslaggevend"? Terwijl deze deputaten "geen uitspraak over vrouwelijke ambtsdragers hebben gedaan" onder het excuus dat ze daartoe niet geroepen zijn. Maar het was toch één van de hoofdbezwaren tegen verdergaande eenheid met de NGK? Dan kun je toch niet anders dan deze zaak inhoudelijk diepgaand doorspreken vanuit de overtuiging dat vrouwelijke ambtsdragers op grond van de Schrift niet toelaatbaar zijn? Als de Nederlands gereformeerde CCS deputaten niet te overtuigen waren, en dat waren ze niet, dan is toch de conclusie dat in de NGK Gods Woord in veilige handen is, en je hen op dit punt kunt vertrouwen toch op z'n minst voorbarig?
Of zijn ook deze deputaten er eigenlijk zelf van overtuigd dat deze 'visie wel past binnen de gereformeerde bandbreedte'? Ja, dan kunnen we ons wel voorstellen dat het gesprek over de vrouw in het ambt een aangenaam karakter had. En dan kun je natuurlijk ook niet spreken van Schriftkritiek. 
Het is te hopen dat de afgevaardigden van de synode te Ede de deputaten hier niet zo gemakkelijk mee laten wegkomen zoals dat in Zuidhorn gebeurde, zie de discussie verderop.

 

Br. Westra

De gedachte aan kerkelijke eenheid leeft ook sterk bij NKG. Hun voorstel is om in 2016 in staat van hereniging te zijn. Op 31 oktober van dat jaar is het vijftig jaar geleden dat de Open Brief verscheen die een belangrijke rol speelde bij de scheuring toen. 

We moeten nu niet over de haalbaarheid speculeren maar wel dankbaar constateren dat er een belangrijke poging is gedaan tot een nieuwe eenheid. Ik hoop en bid dat op afzienbare tijd dit werkelijkheid zal worden. Meer dan ooit hebben we elkaar nodig in deze snel seculariserende wereld.

 

Repliek

We hopen en bidden ook om eenheid. Maar dan wel een eenheid in waarheid en niet gebaseerd op particuliere deputatengevoelens. Dan komt er alle reden tot grote dankbaarheid. In waarheid kunnen we veel voor elkaar betekenen. Daarvoor hebben we elkaar ook nodig en niet om in deze wereld elkaar te helpen snel te seculariseren.

 

Bespreking
 

Br. Dwarshuis, Assen

In het rapport DKE over het VOP rapport van de NGK wordt de conclusie getrokken dat we moeten erkennen dat het spreken van de Schrift over de taak van man en vrouw niet altijd duidelijk is. Maar dan is al behoorlijk een standpunt ingenomen, vergelijkbaar met dat van de NGK. Het betekent dat de Bijbel niet helder zou zijn. Maar Paulus beroept zich voor het zwijgen van de vrouw in de gemeente toch op de schepping en zondeval, hoe kan dat dan? Ik begrijp het niet zo goed.

 

Hermeneutische uitgangspunten staan op pag. 9. Een paar punten daaruit.
In punt 2 gaat het vooral om 'context betrokkenheid van bijbelse voorschriften'. De context wordt meer benadrukt dan wat er werkelijk in de tekst staat.
Beroep op de schepping in punt 3. Zijn er werkelijk andere bronnen nodig om Gods bedoeling met de schepping te kennen? En hoe verhouden die bronnen zich dan met elkaar?

Punt 5 'geloofwaardige toepassing', waarom moet het geloofwaardig zijn?
Samengevat krijg ik de overtuiging dat bij de uitleg kennelijk andere aspecten boven de tekst gaan. Dat wordt dan geconcretiseerd in de conclusie over man en vrouw in het ambt.

 

Deputaat ds. Dijkema

Ik vind het wat lastig om hier in detail op te antwoorden. De hoofdlijn is duidelijk. We raken hiermee aan de hermeneutische discussie. In de CGK en de NGK wordt er  ook over gesproken. De aangedragen punten zijn voor mij nu te gedetailleerd.

We zijn nog druk in gesprek. Dat gesprek zal ook op de synode worden gevoerd. We willen het Woord van God volstrekt serieus nemen. In het gesprek erover hebben we elkaar over en weer herkend als gelovigen die oprecht willen luisteren naar de Schrift. Bij de vrouw in het ambt, het bestuur etc. zijn te vragen stellen. Serieuze vragen, zoals van oudere zusters die je niet kunt betichten van Schriftkritiek. Er moet een serieuze discussie worden gevoerd in de pers en op de synode.

 

Commentaar

Br. Dwarshuis slaat spijkers op koppen met zijn vragen. Maar hij krijgt geen antwoord. Weer valt het op dat er allerlei kwalificaties worden gebruikt als 'Gods Woord volstrekt serieus nemen' en 'elkaar herkennen als gelovigen'. Maar inhoudelijk komt er geen serieus antwoord. Als deze deputaten daartoe niet in staat zijn zou het dan niet aanbeveling verdienen om het deputaatschap "ingrijpend te vernieuwen" zoals br. Westra vermeldt dat dat gebeurde op de synode van Zuidhorn?

 

Ds. Alserda, Hoogkerk

Wat is precies Schriftkritiek? Wat is de achtergrond? Wat is er nu precies ontzenuwd? Er is toch een schriftkritische achtergrond? Harderwijk heeft het rapport niet overgenomen. Er is nog steeds reden tot zorg. Er stond nog steeds een barrière. En wat voegt het tweede rapport nu precies toe zodat de synode en de kerken nu wel moeten zijn overtuigd? Het rapport heeft inhoudelijk niet zoveel toegevoegde waarde. Ik heb steeds meer vragen gekregen, gezien ook de concretisering van MV in de kerk.

 

Deputaat ds. Dijkema

Schriftkritiek is een containerbegrip. 'Ergens niet mee eens zijn' is geen Schriftkritiek. Schriftkritiek is niet aan te wijzen. Schriftkritiek is een houding, namelijk als je negatief en bewust afstand neemt van het Woord van God, het niet serieus neemt. Met die benadering is het VOP rapport  niet schriftkritisch want het gaat gewetensvol en serieus om met de Schrift, het Oude Testament, met de cultuur. Dat doen wij ook. Bijvoorbeeld bij de dagen van Genesis 1. Als wij zeggen dat wij de hoofdbedekking van de vrouw in 1Kor. 11 niet meer doen, dat is cultuur van die dagen, dan is dat geen Schriftkritiek. We houden rekening met groei en ontwikkeling. Dat geldt ook t.a.v. 1 Tim 2. De benadering van het VOP rapport is geen Schriftkritiek. Er was destijds veel kritiek op en er werden indringende vragen gesteld. Maar ons begrip van de manier van het Nederlands gereformeerde denken is groter en sterker geworden. Daarom is het punt niet meer kerkscheidend.

 

Commentaar

Opnieuw een vraag die zeer to the point is. Dáár gaat het om. Maar het antwoord van ds. Dijkema lijkt me volstrekt ontoereikend en ook onjuist.

Want wat is Schriftkritiek? Er is niet pas sprake van Schriftkritiek als mensen willens en wetens, bewust de Schrift niet willen volgen. Want elke ketter zal zich baseren op de Bijbel. Niemand zal zeggen, 'ik heb een standpunt maar laat de Schrift dicht'. Je kunt wel steeds zeggen dat Nederlands gereformeerde mensen zo vroom en oprecht zijn en dat zal ook werkelijk voor heel veel Nederlands gereformeerden gelden, maar als de argumentatie in het VOP rapport niet naar de Schrift is dan zullen zij moeten buigen voor en gehoorzamen aan de Schrift. Als zij dat niet doen dan is dat Schriftkritiek.
 

Hier zie je trouwens ook opnieuw een voorbeeld van het consequentiedenken dat we steeds weer tegenkomen in de discussies. Het 'hoedje' komt weer langs en ook 'de dagen van Genesis 1'. Het demonstreert weer hoe het wrikken aan onderdelen van de Schrift nooit zonder verdere gevolgen blijft.

 

Deputaat br. Westra

Voor de inhoudelijke exegese zijn we aangewezen op de  MV deputaten. Dat is buiten onze opdracht. Maar in de intensieve gesprekken die we met de NGK hebben gehad zijn we onder de indruk geraakt van de oprechte vroomheid waarmee ze met Gods Woord omgaan. Ook al komen zij tot een andere conclusie dan leidt dat niet tot minder vertrouwen dat we aan elkaar hebben gegeven. We zijn nog niet uit discussie MV en dat moeten we hier ook niet willen. Maar we zijn er wel van overtuigd dat de Nederlands gereformeerden zuiver met de Schrift omgaan. Op onderdelen kunnen we tot andere conclusies komen zonder dat het verhindert om samen op weg te gaan. MV is hier vanavond niet aan de orde. We moeten de discussie overlaten aan de generale synode, die moet er over beslissen.

 

Commentaar

Misschien had br. Westra wat meer onder de indruk moeten komen van de 140 pagina's van het VOP-rapport waarin de Schrift geweld wordt aangedaan en geknield is voor de moderne cultuur. Opnieuw, het gaat niet om de subjectieve "oprechte vroomheid" van deputaten en voorgangers. Zo meent ongetwijfeld paus Benedictus oprecht en vroom dat hij plaatsvervanger van Christus op aarde is en zonden kan vergeven maar dat maakt de roomse ketterij op geen enkele wijze aanvaardbaar.

 

Br. De Groot Zuidlaren

Er worden mooie woorden in de richting van de NGK gesproken. Ik ben er blij mee dat na veertig jaren apart te zijn geweest, we toch dicht bij elkaar gebleven zijn. Ik zou ook echt blij zijn als we weer tot echte eenheid zouden komen.

Maar van die hermeneutiek krijg je reumatiek. Onze eigen kerk schuift op in de hermeneutiek. Dat heeft prof. De Bruijne ook eerlijk gezegd. Op den duur wordt de hermeneutische sleutel een hermeneutische loper, en die past op alle deuren. Voor MV is een heel verhaal nodig om duidelijk te maken dat er niet staat wat er staat. Zo praat het VOP rapport ook over "de exegese van Paulus" maar dat kun je toch niet zeggen, de Schrift is toch door God ingegeven?

Zouden de CGK misschien wel eenheid met ons willen maar bang zijn dat er dan weer een groep bij komt?

 

Deputaat ds. Dijkema

Ik zou willen waarschuwen tegen de beeldspraak van de hermeneutische loper. Dat wekt de indruk van een slimmigheidje. Dat is niet een zuivere benadering van wat Kampen en m.n. De Bruijne, Kamphuis en De Ruijter voorstaan. Hermeneutiek staat voor het totale proces van schriftverstaan. We hebben allemaal een hermeneutische visie op de Bijbel. Bijvoorbeeld als het gaat om de volgorde van Bijbelboeken, verhouding OT-NT, Genesis 1, de geslachtsregisters van Mattheus en Lucas, etc.

 

Commentaar

We ontleenden de titel van onze artikelen aan br. De Groots puntige kwalificatie van de Nieuwe Hermeneutiek die opgang doet.
Nee, we denken niet aan een slimmigheidje van de voormannen in Kampen. Daarvoor zijn ze te open over de loper die ze gebruiken om Paulus iets anders te laten zeggen dan hij zei. Het is geheel helder wat ze bedoelen, een kind kan het begrijpen. Maar het kernprobleem bij de Nieuwe Hermeneutiek is dat het een eigen verzonnen focus of bedoeling buiten de eigenlijke tekst bedenkt en vandaaruit naar de gewenste uitleg toe redeneert. Dat is de truc, de 'lopersleutel' die op vele sloten past zoals we hebben laten zien.

 

Deputaat ds. Prins

Het argument dat de verscheidenheid in de CGK een belemmering vormt voor de eenheid op landelijk niveau is waar, maar een flauw argument want dat geldt ook voor de GKV. Omdat we landelijk niet een zijn ontstaan er los van elkaar in  allerlei zaken aparte uitspraken.

Over de vrouw in het ambt heeft de CGK in 1998 al een rapport geschreven. En nu dus over homoseksualiteit. Op synodeniveau zou veel meer gezamenlijk met rapporten moeten worden gekomen. Je hebt elkaar nodig.

Verscheidenheid speelt daar zeker een rol in. Er is meer dat ons uit elkaar houdt. Als het om specifieke thema's gaat vind je elkaar niet. Maar wij zijn samen gereformeerd ondanks cultuurverschillen en verschillen in standpunten.

 

Commentaar
Dat is nu precies wat bewezen moet worden. Daarvan hebben de deputaten ons dus niet kunnen overtuigen.

  

Wordt vervolgd



[1] Vrouwen op vrijgemaakte kansels (4) onderdeel Het homohuwelijk in dienst van het evangelie, in de rubriek In de pers.

[2] Nieuwe weg of oude paden (2), in de rubriek Rond de Schrift.