GS Ede Verslag 12-421/Nieuw Liedboek
D.J. Bolt
31-05-14
We woonden de synodezitting van 23 mei bij. Opnieuw kwam het werk van de deputaten Liturgie & Kerkmuziek (L&K) aan de orde. Centraal in de discussie stond het al of niet invoeren van het nieuwe 'Liedboek Zingen en bidden in huis en kerk' en verhouding met het eigen Gereformeerde Kerkboek. Ook nu kon de behandeling van de voorstellen en besluiten van dit deputaatschap niet worden afgerond.
Zie voor een verslag van de eerste behandeling GS Ede Verslag 07-419/L&K DKE.
Liturgie & Kerkmuziek
Materiaal:
- rapport deputaten liturgie en kerkmuziek (met bijlage Steunpunt Liturgie) (29-10-2013);
- brief van de Gereformeerde Kerk te Ten Boer waarin ze verzoekt om het voorstel inzake de liturgie voor de uitvaartdienst niet tot besluit te verheffen (10-01-2014);
- aanvullend rapport deputaten liturgie en kerkmuziek (23-01-2014).
Deputaten: br. J.J.D. Baas (bestuur ISK), ds. P. van den Berg, zr. H. Borkent, zr. A. de Heer (steunpunt liturgie), ds. A.M. de Hullu, ds. W. van der Schee.
BESPREKING ALGEMENE RONDE 1
Ds. Vreugdenhil
Heel veel waardering voor het werk. Wat je zingt ga je geloven. Niet onze besluiten, maar de liederen hebben meer praktische invloed dan bijvoorbeeld een wijziging van de geloofsbelijdenis. Zij werken meer door.
Het meest wezenlijke van de voorstellen is, dat we het idee van een gezamenlijke set liederen loslaten. Dat gemeenschappelijke was wel de lijn hiervoor: de synode gaf vrij in de lijn met vorige synoden. De deputaten willen die lijn verlaten, geen buitengrenzen meer aangeven. Daar ben ik het hartelijk mee eens. Maar we moeten wel recht doen aan de historie en dit besluit onderbouwen. En maak het los van het besluit over de eigen bundel.
Ook is het beleid – het Gereformeerd Kerkboek (GK) is een aanvulling op het Liedboek (LB) – nieuw. Nu moet het LB de primaire bron worden. Er zijn twee lijnen: werken aan het LB en invulling van het KB. Het oude kader is verder werken aan KB en een zwarte lijst. Die denklijn was voorschrijvend maar de lijn is nu dus faciliteren van de kerken, nuttig materiaal aanbieden. Kerken kiezen zelf wat ze zingen. De bundel past dan bij de identiteit van onze kerken. Die heb je dan ook altijd bij je en kun je ook in een gastgemeente gebruiken.
Formeel punt: Harderwijk wilde dat in 2014 GK in eerste lezing zou worden vastgesteld, en definitief in 2017. Voorstel van de dep wijkt daarvan af.
Wijzigen (van gebeden in) de formulieren mocht vroeger niet. Ik ben blij dat we daar van af zijn. Dat moeten we wel helder uitspreken.
Ds. Van Wijnen
Hartelijk dank voor het werk en de inzet. Ik houd wel ingrijpende vragen. Wordt dit niet oeverloos? Het is in de GKv nu mogelijk uit ruim 2000 psalmen en gezangen te zingen, eerder 200. We moeten grenzen stellen en ons beperken. Er is een 'centrum' nodig. Dat vonden we in de psalmen. Die hebben diepe lagen die ons geloof stalen. Vraag: de deputaten hebben een gezangen hart, maar hebben ze ook psalmenhart?
GS Zuidhorn en GS Zwolle-Zuid gaven prioriteit aan de psalmen. Maar ik hoor de deputaten daar weinig over. Is het maar lippendienst? We raken de psalmen kwijt. Melodieën zouden te moeilijk zijn, en de inhoud onbekend. Deputaten zijn reactief op dit punt. Ik zit daar mee.
Voorstel: na te gaan hoe we de psalmen in hedendaags Nederlands kunnen berijmen. Dat moet op een classis aan de orde worden gesteld. Er zijn nieuwe levensliederen over de psalmen. Neem Ps 55:9. Schitterend. maar wat doen we daar nu mee? We raken ontpsalmd en vermarkoborsatood.
LB en GK. Het lijkt dat de deputaten het LB centraal stellen en verder hoogstnoodzakelijke resten in het GB willen opnemen. Het LB kiezen is geen open optie meer, volgens de deputaten, het is plan A. Maar dat is veel te eenzijdig. Het uitgangspunt van GS Heemse was een eigen gereformeerd kerkboek. Op de GS Zwolle-Zuid was er veel weerstand tegen het nieuwe liedboek, tegen karrevrachten nieuwe liederen. Toch hebben we meegedaan. En nu zeggen de deputaten: nu ook in gebruik nemen. Maar de acta van Zwolle-Zuid tonen veel meer reserve. M.i. was dat ook de opdracht van Harderwijk. Het gaat er niet om het LB te degraderen maar er is wel een goed uitgangspunt nodig.
Het LB is er naast te gebruiken maar we kunnen het niet geheel voor onze rekening nemen. Gaan we nu ook levensliederen als van Willeke Alberti zingen over 'het leven is de moeite waard'? Moeten we t.a.v. de hoeveelheid liederen niet eens nuchter worden? Stem in met amendement Vreugdenhil.
Ds. L.W. de Graaff
Erkentelijkheid voor het vele werk. Op de GS Heemse werden teksten nog gedicht en verbeterd. Volgende synodes deden dat niet meer maar selecteerden en beoordeelden wel. Maar daar is afnemende passie.
Ik deel de mening van de voorgaande sprekers. Maar de weerstand in de kerken neemt toe. We maken wel afspraken maar houden we ons er ook aan?
GS Zwolle-Zuid 2008 is afgesproken dat deputaten een selectie van opwekkingsliederen zouden maken maar geen hond houdt zich er aan. En ook van een muziekprofiel komt niets terecht. We houden ons er niet aan. Wat deputaten willen is onbegonnen werk. Ik onthoud mij verder van deze bespreking want waarom zullen we daar zoveel energie in stekken? Beschouw dit als een cri de coeur.
Nog een klein wensje, mag de kerkorde in het GK? Dat is toch typisch een stukje eigen identiteit? Doe het ook om praktische reden. Dat de kerkorde ook op internet staat is geen argument, het GK staat er ook op.
Ds. Boerma
Waarom is het primaat LB boven GK een kwestie? Wat zijn uw motieven?
Br. Verkade
Sluit me aan bij verschillende voorgaande sprekers.
Wij lopen voor onze verantwoordelijkheid weg, laten wissels omgaan. Er is wildgroei: ieder doet wat goed is in eigen ogen, we laten het maar aan de kerken over. Er zijn best goede opwekkings- en sela-liederen, maar het gaat wel om de inhoud.
Waar blijft nog plaats voor de psalmen? Je houdt verhoudingsgewijs niets over. Maar als we geen psalmen meer zingen, dan blijven we achter bij Christus die er ook veel zong en citeerde.
Het nieuwe liedboek moet de kerken binnen komen, wat je zingt ga je geloven. Zo gaan we helpen dwalingen de kerk in te zingen. Ik pleit voor meer structuur. Maak een lijst wat goed en gereformeerd is.
Br. Bomhof
Alle waardering voor deputaten en commissie.
Waarom uniforme afkortingen? Het suggereert een expliciete hoeveelheid liederen. Het gaat toch niet alleen om deze bundels?
Wat betekent in amendement 3 'in principe' formulieren ongewijzigd te laten?
Br. Kruse
Respect voor het indrukwekkende werkstuk en de kundigheid. Maar hoe meer kundigheid hoe meer afstand tot leken. Ik ben in verwarring door de voorstellen.
Wat is de status van de verschillende bundels. Deputaten willen het LB met stip op 1, over andere bundels hebben ze het nauwelijks. LB vergelijken met GK is appels en peren vergelijken. Het LB is voor allerlei gelegenheden, partijen, GK voor erediensten. Merkwaardig dat het LB op plaats 1 staat voor de eredienst. In elk geval moet in een handreiking worden uitgelegd wat wel en niet voor eredienst geschikt is. Een en ander had wat pittiger kunnen worden geformuleerd.
Synodeleden proberen GK op de eerste plaats te krijgen. Dat dreigt mij wel aan te spreken. Hier moet een principiële uitspraak gedaan worden.
Stel GK op 1 en LB op 2. Wat zijn de criteria voor de keuze van de liederen? 150 psalmen en 150 gezangen is toch al prima?
Wat doen we met andere bundels? De CGK hebben het heel elegant opgelost met een tiental richtlijnen waaraan men zich moet houden. Kunnen we dat niet net zo doen?
Deputaten L & K – Ds. De Hullu
Met sommige vragen zijn we helemaal niet blij. Maar u bent wel met ons werk aan het werk geweest.
We willen van voorschrijvend naar faciliterend. Daarin passen LB en GK zonder aan te geven wat wel of niet kan worden gezongen. Kerkenraden en predikanten kunnen dat zelf beoordelen. Er wordt verschillend gedacht over de ruimte en verantwoordelijkheid hiervoor maar die nemen de kerken nu al. Het heeft weinig zin om met voorschriften in te perken. We willen wel met een handreiking komen voor klassieke en populaire muziek. Maar om te komen met 'tien geboden'?
Deputaten hebben geen standpunt over wat de primaire bron moet zijn. Wel hebben we te maken met de ISK waarvan we lid zijn. We hebben aan het LB gewerkt. Daar moet een beoordeling aan worden gegeven, de synode moet dat afhechten.
Daarnaast moet een GK afgerond worden. Kan in een eerste lezing en daarna definitief. Ons voorstel is nu een definitief besluit nemen. We stellen voor rekening te houden met liederen die in het LB staan. Dus bij het GK het LB als uitgangspunt nemen. Welke bundel op plaats 1 of 2 staat hangt af van de plaatselijke praktijk.
We hebben zeker een psalmenhart, maar hadden een gezangenopdracht. De mogelijkheden om psalmen te zingen is aanzienlijk uitgebreid door een legio aan andere zangmogelijkheden.
Er is een bepaalde ontwikkeling m.b.t. gebruik van de formulieren. Op GS Zwolle-Zuid heerste een sfeer van niet alles letterlijk te hoeven voorlezen. Dat kan nu ook formeel worden genomen als een eindpunt van de ontwikkeling.
Maar wat werkt zo'n besluit uit? Soms zijn er elementen van hardheid in de formulieren. Met rituelen kun je niet aanrommelen. Maar je kunt wel variëren. Het is beter hier geen uitspraak over te doen als synode want het zal toch geen invloed op de kerken hebben.
Vaste afkortingen van de bundels voorkomen verwarring.
'In principe'? Komt niet bij deputaten vandaan.
De kerkorde past niet optimaal in het GK, die is niet geschikt om deze te verspreiden.
Voor gezangen en formulieren geldt dat het wel belangrijk is om die mee te kunnen nemen bij allerlei gelegenheden. Er is ook een markt voor.
Deputaten – Ds. P. van den Berg
Ik ben een grote enthousiastmaker van het LB. Vorig jaar werd in Monnickendam het LB aangeboden aan Niemeijer die het gezicht van de kerken is. We hebben er als deputaten aan meegedacht en gewerkt. Ik ben ontzettend blij met dit boek. Waarom zou het niet ons LB kunnen zijn? Je vindt er wel je weg in. Hoe kunnen wij jullie daarin meenemen?
De opdracht aan de ISK was dat de identiteit van het LB moest passen bij de PKN. Bij de vrijzinnigheid maar ook bij de GKv en NGK. En het past ook bij ons. Als jullie dat niet vinden dan moet je dat wel onderbouwen. Want het is niet een open optie om dit liedboek aan te nemen of niet. In Zwolle-Zuid waren er nog vragen, er was nog weerstand, maar werd toch besloten om mee te werken. Het is ons LB. Het is geschikt voor onze kerken, volmondig ja. Plan A levert iets moois op. Het sluit aan bij de oecumenische standaard in Nederland.
Sommige liederen zijn niet geschikt voor onze kerken, daar worden ook richtlijnen voor gegeven, vergelijkbaar met die van de CGK. geen open optie. Het gaat in LB en GK niet om prioriteit maar om repertoire.
Daarom geef richting, kies er positief voor. Het is al jaren praktijk dat de kerken hun weg zoeken en vinden. Maak een muziekprofiel en doe aan repertoire-vorming zodat ook gastpredikanten hun liturgie daarmee kunnen afstemmen.
We moeten aansluiten bij de oecumenische standaard en niet weer in valkuil belanden zoals met de afwijzing van het LB in 1973. Ons, jullie, LB is aangeboden aan Niemeijer.
Deputaten – Ds. Van der Schee
Ik ben hier niet actief op geweest maar heb wel gezien hoe anderen hier aan gewerkt hebben. Maar ik zie nu hoe het hier opgepakt wordt en ga zelf nadenken, over je eigen houding en de dynamiek die hier ontstaat. Het praten over een primaire of secondaire bundel komt uit deze vergadering. Deputaten hebben hun werk gedaan, nu gaat het vooral om praktische zaken.
Ik zie mensen die veel energie in psalmen steken, gezangen, opwekkingliederen. Maar deze vergadering dreigt een eigen dynamiek te krijgen, en dat is niet eerlijk. Want dan zijn we nog een beetje vorige synoden maar we willen niet meer in ons eigen kleine kringetje blijven. Hoe groot is de horizon waarin u spreekt, onze eigen kleine vrijgemaakte wereldje? Laten we ook denken aan de CGK, NGK, PKN en andere christenen.
Preses
Stellen we het GK vast in 2014 of 2017?
Deputaten – Ds. De Hullu
Vorige synoden hebben afronding gepland voor 2014, Harderwijk eerste lezing.
Deputaten komen terug op Harderwijk. We moeten de inhoud van het GK vaststellen en uitgeven. Maar niet 2014 en dan nog weer nieuw in 2017. Een lijst uitgeven waarop de gemeenten kunnen reageren werkt niet, er wordt nauwelijks op gereageerd.
Dus nu de definitieve lijst met gezangen vaststellen.
BESPREKING ALGEMENE RONDE 2
Br. H.H. Bouma
We moeten niet teveel wisselen want dan kennen we niets meer uit het hoofd, denk aan de jongeren.
Als jongeren zingen tot eer van God ook al is het geen fijne muziek moeten we dat accepteren. Laten we een helder besluit nemen.
Ds. Sytsma
De teneur hier werd een beetje negatief. Maar het LB heeft veel frisse taal en liturgische uitdaging. Kan eigenlijk niet wachten om er mee aan de slag te gaan. Moeten nu dus beleid maken. Ik kan me niet voorstellen dat we nee tegen het LB zeggen.
Br. Poutsma
Geweldige bespreking nu, vanuit van een andere visie dan in de eerste ronde. Laten we vertrouwen in de plaatselijke gemeenten waar de kerkenraad ook de Geest heeft. Het GK is voor de kerkdienst. Maar het hele leven is eredienst dat wordt mooi ondersteund met het LB dat voor hele leven is. Sommige liederen zijn minder mooi, die zing je dan maar niet.
Volgens de DKE is er een beweging naar elkaar toe. Waarom zouden we dan een eigen bundel moeten hebben in het lofzingen tot God? Het is grote rijkdom om dit samen met andere kerken te doen. De Geest is breder dan onze kerkmuren.
Eigenlijk moet er ook een nieuwe psalmberijming komen in woorden van vandaag.
Deputaten – Zr. A. de Heer
Onder leiding van zr. A. de Heer worden een aantal liederen gezongen.
Ds. Buitendijk
De frisse taal in het LB valt tegen, van veel liederen begrijpen kinderen niets. Ook niet van de liederen in vreemde talen. Nuchterheid is geboden, je ziet nu dat woorden als 'wederom' en 'ofschoon' weer worden gebruikt. Strijd tegen taalverarming is nodig.
We moeten de praktijk van de kerken volgen. Moet dat echt? Misschien moeten we elkaar meer bij de les houden. Als van de GS wordt gezegd, 'ze doen maar' moeten we wel elkaar daarop aanspreken. Aanspreken op afspraken.
Wat oecumenische standaard? De gereformeerde bond heeft een eigen bundel. Kan niet zoveel met deze standaard.
Hanna Lam en Wim ter Burg liederen worden niet meer gezongen. Maar we moeten ze niet zo gauw schrappen omdat ze verouderd zouden zijn. Daarom een eigen liederenschat houden. Lijn met de eeuwen niet loslaten. Liederen leren uit het hoofd, op scholen en thuis.
Ds. W.L. de Graaff
Spreek een beetje namens de commissie. We steunen het voorstel van de deputaten.
Maakt het muziekprofiel een predikant kwetsbaar? Dat ben je altijd, het is spannend om leiding te geven.
Het LB is ons grote boek en bestaat. Dus moet het GK aanvulling zijn en niet dingen dubbel doen. Ik zou de verschuiving die sommigen zien willen relativeren.
Ik ben er klaar mee dat hier gesteld wordt dat de psalmen in de verdrukking komen. Het is aan predikanten en kerkenraden wat je doet. Als ze niet gezongen worden, worden ze niet gezongen.
Andere liederen staan niet tegenover de psalmen, ze staan er naast. Dat is toch mooi?
Br. Niemeijer
Wij waren bij het LB betrokken. Maar daarom is het dan toch niet ons LB?
Ik krijg de indruk dat het muziekprofiel niet over melodieën gaat maar over de inhoud van de liederen, dus de ene soort wel, de andere niet. Hoe komen we aan voldoende kerkmusici? Een organist of een band maakt nogal verschil.
We praten hier als 50+. De generatie na ons zal heel anders spreken. Zij hebben weinig met het LB, denken in een ander genre. Is onze discussie wel bij de tijd?
De taak en positie van de predikant is nog maar beperkt: een commissie in de gemeente maakt keuzen. Biedt het LB werkelijk de verrijking die gezegd wordt?
Ds. Vreugdenhil
In primair/secondair gaat het om een praktische vraag. Eerst naar het LB kijken en dan zien wat aangevuld moet worden of zelf een mooie bundel maken. Voorbeeld: als we de deputaten volgen hebben we voor Goede Vrijdag maar één lied in het GK. Dat vind ik jammer. De zaak is uit balans. Daarom pleit ik voor een lijst met meer evenwicht.
Het gaat mij om een boek met zoveel bladzijden dat het een zekere werking gaat krijgen, dus niet om het repertoire.
Ds. De Rijke
Laten we LB en GK aannemen. Er wordt toch van alles geplukt. Of het in GK staat of niet. Meestal hebben mensen geen boeken bij zich. We moeten er niet veel uren aan besteden.
Ds. Boerma
Als we een boek meenemen dan is dat het GK dus. Het is ons kerkboek dat verbinding geeft. Ben ook niet negatief over LB.
Ds. Tigelaar
Sluit me aan bij De Rijke
Ds. Van Wijnen
Ik ben niet tegen gezangen. Ook niet tegen het nieuwe LB. Maar we vinden niet in de gezangen wat we in de psalmen vinden. Dat is Gods openbaring, maar dat niet alleen. In de psalmen staan dingen die niet in de gezangen aan de orde komen.
Graag zou ik nog eens nieuwe berijming van de psalmen willen. Maar ik zeg beslist geen nee tegen het nieuwe LB.
Het spreken van ds. Van den Berg over ons LB is een woordenspel. Waar het om gaat is, dat we heel alledaags in de gemeenten een boek mee kunnen nemen. We kunnen een heleboel zingen, maar wat is het centrum, wat leren en kennen we samen, wat is het gemeenschappelijk kader. In de samengestelde bundel van de deputaten zie ik daarvan niet veel terug.
Preses
Kunnen het hier wellicht bij laten.
Deputaten – Ds. De Hullu
We zouden toch graag nog iets te zeggen.
Deputaten – Zr. A. de Heer
Het LB bevat veel, je moet er in thuisraken, en niet alles is te zingen. In dat kader past het muziekprofiel dat aangeeft wat het profiel van jouw gemeente is als het gaat om de liturgische praktijk. Daarin wordt bijvoorbeeld meegenomen of er een organist beschikbaar is.
Het muziekprofiel is geen status quo maar er zit beleid aan vast. De kerkenraad neemt daarmee ook verantwoordelijkheid: hoe wordt onze muziekpraktijk geborgd voor de toekomst, welke psalmenversies gaan we zingen, waar willen we naar toe werken met bijvoorbeeld een cantorcursus. Dus beleid.
Voorbeeld, welke psalmenkeuze past bij de spirituele ligging van de gemeente. Wie zijn we trouwens als gemeente, enzovoort.
Men zegt: er wordt toch van alles geplukt, je kunt er geen grip op houden. Maar regionaal, en op classisniveau zijn er mogelijkheden om beleid uit te stippelen, met een groepje waarin o.a. een pianist, een organist en een predikant inzitten.
Deputaten – Ds. Van der Schee
Waar we het meest tegen aanlopen is het onvermogen. We hebben geen mensen genoeg om te kiezen. Dingen gebeuren soms zomaar, bijvoorbeeld een bepaald opwekkingslied bij het HA. Een serieuze handreiking liturgie helpt.
Je helpt mensen bij hun verantwoordelijkheid met een deskundige handreiking die nog mist.
Het nieuwe LB zal zich automatisch veel meer bewijzen dan onze eigen bundel. Het vindt aansluiting bij allerlei soorten muziek in de gemeente. Het is veel breder dan klassieke kerkmuziek. Het is ons boek en het werkt. Het moet worden gebruikt, anders wordt het nooit van ons.
Waarom zouden we slappe Nederlandse teksten niet eens van een sterke tekst voorzien? We zijn meer dan zat van de opwekkingsmelodieën.
Deputaten – Ds. Van den Berg
Komen we nog terug op de psalmen? En nog op een nieuwe berijming?
Preses
Zie besluit 4. Kan dan worden besproken
Besluiten
Besluit 2
- het Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk in gebruik te nemen als zangbundel voor de kerken
- de verantwoordelijkheid voor de liedkeuze uit deze en andere bundels op grond van art. C37.1 KO over te laten aan de plaatselijke kerkenraden;
- de kerken te adviseren daarbij een eigen muziekprofiel op te stellen, waarin op basis van de Schrift naar de plaatselijke mogelijkheden en wensen, ingevuld wordt welke liederen gezongen worden;
- de deputaten liturgie en kerkmuziek met het Steunpunt Liturgie op te dragen de invoering van het Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk te begeleiden, door middel van een handreiking, voorlichting en adviezen;
- de suggestie te doen om zo veel mogelijk uniforme afkortingen te gebruiken:
- GK = Gereformeerd Kerkboek 2006
- LB = Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk (2013)
- LvdK = Liedboek voor de kerken (1973)
- PvN = Psalmen voor Nu
- Opw = Opwekking
BESPREKING RONDE 1
Br. Van Arkel
Een kerkorde is veranderlijk. Dus voorzichtig met opnamen in GK.
Het gebruik van het LB heeft gevaarlijke aspecten, heb ik me laten vertellen. Voor toepassing en acceptatie is een gebruiksaanwijzing nodig. Er is ook een lijst nodig. Harderwijk gaf daar al opdracht toe. Daarmee wordt een breed gebruik mogelijk.
Ds. Harmannij
Voor het LB van volgend jaar is ook al een afkorting.
Ds. Vreugdenhil
Twee amendementen: besluit 2 splitsen:
- nieuwe besluit 2 wordt oud 2b (de verantwoordelijkheid …)
- nieuwe besluit 3 wordt oud 2a, 2c, 2d, 2e ( het Liedboek …)
Verder stelt 2a 'in gebruik te nemen'? Maar dat is de keuze van de kerken zelf. Er zullen kerken zijn die zeggen we nemen het LB niet in gebruik.
De toevoeging 'op basis van de Schrift', ben ik blij mee. En graag veel duidelijker taal in de Handreiking.
Deputaten – Ds. De Hullu
Bij 2e afkortingen gebruiken 'zonder het jaartal'. Gaat alleen om het type boek.
Deputaten – Ds. Van den Berg
Handreiking bevat geen zwarte lijst, want er zijn teveel subjectieve criteria. Hoe de handreiking vorm krijgt kunnen we nog niet zeggen. Wel zal er een lijst zijn die illustratief bedoeld is en mensen stimuleert om door te spreken.
AMENDEMENTEN
Ds. Boerma
Bij 2 e: toevoegen KB.
Ds. Sytsma
Bij 2a: …aan te bevelen het LB te gaan gebruiken in de kerken.
Ds. Vreugdenhil
Amendement 1:
Besluit 2 (oud 2b)
de verantwoordelijkheid voor de liedkeuze uit deze en andere bundels op grond van art. C37.1 KO over te laten aan de plaatselijke kerkenraden;
Gronden
- Volgens het nieuwe KO artikel C37.1 ziet de kerkenraad toe op een inrichting van de kerkdiensten die is tot eer van God en die de opbouw en eenheid van de gemeente dient.
- Het beoordelen van wat naar de maatstaf van Schrift en belijdenis verantwoord gezongen kan worden, is onderdeel van dat toezicht door de kerkenraden.
- Kerkenraden die in staat worden geacht de prediking van voorgangers te beoordelen, moeten ook liederen kunnen beoordelen.
- Binnen de breedte van wat Bijbels en gereformeerd verantwoord is, mag er variatie zijn tussen wat in de plaatselijke kerken gezongen wordt.
Amendement 2:
Besluit 3 (oud 2c, 2d, 2e)
- de kerken te adviseren een eigen muziekprofiel op te stellen, waarin op basis van de Schrift, naar de plaatselijke mogelijkheden en wensen, ingevuld wordt welke liederen gezongen worden;
- de deputaten liturgie en kerkmuziek met het Steunpunt Liturgie op te dragen de kerken hierbij van dienst te zijn door middel van een handreiking, voorlichting en adviezen; daarin betrekken zij met name ook het Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk.
- de suggestie te doen om zoveel mogelijk uniforme afkortingen te gebruiken:
- GK = Gereformeerd Kerkboek 2006
- LB = Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk (2013)
- LvdK = Liedboek voor de kerken (1973)
- PvN = Psalmen voor Nu
- Opw = Opwekking
Br. Kruse
2 c: op basis van de Schrift, gaat toch over de inhoud, niet over muziek. Dus frase naar 2d?
na 'dragen'.
Br. Van Arkel
Opdracht een lijst te maken met liederen die niet in overeenstemming met de Schrift zijn overeenkomstig de opdracht van GS Harderwijk:
Deputaten op te dragen het besluit als genoemd in Artikel 46 besluit 3 b sub 2 van de Acta van de synode van Harderwijk, waarin zij de opdracht kregen een lijst te maken met de liederen die niet in overeenstemming zijn met de Schrift, alsnog uit te voeren.
Ds. Harmannij
2a 'te aanvaarden voor gebruik binnen de kerken'.
BESPREKING RONDE 2
Ds. Sytsma
Amendement Vreugdenhil: Deputaten oproepen dit amendement overnemen. We moeten een zo positief mogelijke uitspraak doen.
Br. Poutsma
Eens met Sytsma.
Ds. Tigelaar
Ik wil er iets afdoen. Wat Vreugdenhil wil is een preek in de besluitvorming. Daarom: ontraden.
Ook 'op basis van de Schrift' overbodig, maar hoeft hier toch niet bij, doen we altijd.
2a In neutrale termen er over spreken. Gewoon Harmannij's amendement steunen.
Br. Verkade
GS Harderwijk wilde een lijst met niet te zingen liederen. Komt er nu een lijst met voorbeelden, of echt een lijst met liederen die wel of niet schriftuurlijk zijn?
Br. H.H. Bouma
Ik heb geen behoefte aan een zwarte lijst. Zo'n lijst werkt niet.
2a zelfde omschrijving als bij de invoering van de NBV, is beter.
Deputaten – Ds. De Hullu
KB is niet gebruikelijke afkorting. Advies: GK is beter, eventueel met jaartal.
2a: Enthousiast voor amendement Harmannij, nemen dat over.
Vreugdenhil; veel gronden ingevoerd. Eerder alleen de KO. KO is gebaseerd op de Schrift. Dat is voldoende. Dus de gronden hoeven er niet bij.
2b als apart voorstel? Kan, maar hoeft niet, kan onder 2 blijven.
Niet voorstander van zwarte lijst. GS 1999 heeft er ook niet voor gekozen. Vrijgeven op positieve criteria. Duidelijk zijn, maar we ontraden zwarte lijst.
Deputaten – Zr. A. de Heer
'Op basis van de Schrift'. In deputatenrapport staat een schemaatje, een ovaal met vier pijltjes: muziek, liturgische praktijk, mogelijkheden en theologie. Met het oog op de GKv is dat vierde pijltje toegevoegd. Vanzelfsprekend willen we vanuit de Schrift kijken. Je kunt moeilijk van een lied zeggen dat het 100% fout is, hangt sterk van de context af. Als wij de psalmen zouden moeten vrijgeven zouden er ook heel veel sneuvelen. Het zit er vooral in hoe je er over denkt, en hoe de context is. Zo'n lijst werkt niet. Leer met het LB werken dat scherpt het inzicht wat soms wel en wat niet kan.
Deputaten – Van der Schee
De Bruijne had het over magische aspecten van opwekkingliederen. Maar dat komt bij ons niet echt mee. Wel verontwaardigde reacties als je met zwarte lijsten werkt.
Ds. Vreugdenhil
Amendement 1 gaat over een verandering in beleid. Dat blijkt ook in de praktijk. Is het dan voldoende te verwijzen naar de HKO? Die zegt alleen maar iets algemeens. Daar kan ik niet mee uit de voeten. We moeten expliciet benoemen waarom deze verandering van beleid.
'op basis van de Schrift' moet worden gehandhaafd gezien de machtig grote database met liederen.
Br. Kruse
Ik trek mijn amendement in.
Br. Van Arkel
Er staan in het nieuwe LB meer controversiële teksten dan in het eerste.
Met een zwarte lijst haal je een stuk discussie weg en worden problemen geïsoleerd.
Ds. Boerma
Ik handhaaf mijn voorstel, over een tijd zal gezegd worden 'had ik maar naar Boerma geluisterd'.
Ds. Sytsma
Trek mijn amendement in.
STEMMING
Amendement Van Arkel: O02V09, verworpen.
Amendement Vreugdenhil 1: O01T14, aangenomen.
Amendement Vreugdenhil 2 drietal besluiten oud 2, wordt besluit 3: O00T13, aangenomen.
[zie voor definitieve besluiten 2 en 3 bijlage 1, djb]
Preses
Daarmee is heel besluit 2 van deputaten vervallen.
Is nu oud 2a verstopt in 3b? Dan moeten we nog over 2a spreken.
BESPREKING RONDE 3
Br. H.H. Bouma
We handhaven 2a, gelijk aan het vrijgeven van de NBV.
Ds. De Rijke
Ik heb voor amendement 1 gestemd maar er moet wel duidelijk leiding blijven gegeven in de ingebruikname van het LB.
Ds. Harmannij
Het is niet duidelijk wat de bedoeling is van amendement 1. We kunnen dit oplossen door over 2a wel een besluit te nemen.
Br. Poutsma
Sluit me aan bij Harmannij.
Ds. W.L. de Graaff
Sluit me aan bij Harmannij.
Ds. De Boer
Bij aanneming wordt het GK veel dikker, dat is de consequentie.
Ds. Voorberg
Ik ben niet voor 2a. Het LB komt voldoende in beeld bij het kerkvolk bij 3b. Ik wil 2a ontraden.
Deputaten – Ds. De Hullu
Ik kan het niet helemaal overzien. We moeten wel een echt besluit over het LB nemen want opdracht van Harderwijk.
Ds. Vreugdenhil
Alsnog 2a toevoegen hoeft niet van mij. Het moet wel helder worden.
Br. Kruse
Orde voorstel: is een apart 2a toe te voegen aan 3?
Preses
2a aannemen betekent weer terug naar het oude besluit 2.
Ds. De Boer
Punt van orde: deze tekst klopt niet en is volstrekt niet meer duidelijk. Het zou betekenen dat het GK leidend en LB volgend is.
Ds Tigelaar
Vreugdenhil amendement is een tegenvoorstel en geen amendement.
Deputaten – Ds. Van der Schee
Er blijkt over een amendement gestemd te zijn zonder dat mensen zich bewust waren van de implicaties. Normale route is dan het tegenvoorstel opnieuw in stemming te geven.
Ds. Boerma
Ordevoorstel: eerst overleg nodig.
[Na overleg]
Preses
De besluiten zijn in de pauze samengesteld.
Ds. Vreugdenhil
Het moderamen heeft besloten de laatste stemming weer over te doen. Besluit 2 is al genomen.
Er zijn twee versies voor besluit 3: 1 als het deputaten en 2 het tegenvoorstel van Vreugdenhil.
Hiermee wordt niets besloten over de samenstelling van het KB. Staat er helemaal los van.
BESPREKING RONDE 4
Ds. Buitendijk
De plek van het LB in het tegenvoorstel is nog niet duidelijk. Terwijl de deputaten het LB aanvaarden en daar mee aan het werk gaan. Er is een opdracht voor begeleiding.
Ds. W.L. de Graaff
Het muziekprofiel komt uit de lucht vallen in het tegenvoorstel. Er is ook geen opdracht voor een muziekprofiel door de kerken.
Ds. De Boer
De aanname in het tegenvoorstel is dat GK leidend en LB volgend. Stel dat je het zo aanneemt en Besluit 5 niet dan is er niet expliciet een keuze gemaakt voor GK leidend. Dus die keuze moet eerst worden gemaakt. Anders zal het heel veel exegese vragen.
Ds. Tigelaar
Ik vind dat we ondeskundig bezig zijn. We hebben niet goed op de consequenties gelet. Er ligt hier een voorstel voor de beoordeling van het LB. Daar moet een apart besluit over komen.
Br. H.H. de Boer
Deputaten voerden een hele zware opdracht uit. We moeten niet sleutelen aan de deputaten voorstellen. Ik raak daardoor in verwarring. Het proces is niet goed, als we nu aan het stuur trekken. We moeten het oude 2a aannemen en tegen het tegenvoorstel stemmen.
Ds. Harmannij
De volgorde van stemming is: eerst het deputatenvoorstel volgens het reglement.
Deputaten – Ds. Van den Berg
Ik sluit aan bij ds. Tigelaar. Het is logisch dat daarover een besluit wordt genomen want dat is een opdracht van Harderwijk. Het raakt het werk van de ISK.
Ds. Vreugdenhil
Jammer dat eerst het deputaten voorstel in stemming komt, want bij sneuvelen van het tegenvoorstel had het deputaten voorstel wellicht met algemene stemmen kunnen worden aanvaard.
Preses
Letters KB bij e toevoegen?
STEMMING
Amendement Boerma O01V01, verworpen.
Voorstel dep: O01V29, aangenomen.
Preses
Besluit 3 is Besluit 4 geworden.
Besluit 4
de volgende formulieren en liturgieën definitief vast te stellen:
- formulier voor de kerkelijke tucht;
- twee liturgieën voor huwelijksdiensten en
- liturgie voor uitvaartdiensten.
4a - Formulier kerkelijke tucht
Ds. Sytsma
Wat valt te bespreken. Deputaten zeggen dat onderdelen niet mogen worden aangepast. Waar praten we over?
Ds. Van den Geest
Zelfde vraag.
En niet meer 'met droefheid' zeggen.
Ds. Tigelaar
'n Waardevol formulier.
Deputaten – Ds. De Hullu
Inderdaad kan 'met droefheid' beter worden vervangen.
Deputaten – Ds. Van der Schee
We moeten het niet in detail vaststellen. Het kan in de praktijk gewoon worden aangepast.
BESPREKING RONDE 2
Ds. Buitendijk
Wat gaan we besluiten over de voorliggende formulieren. Maken deputaten nog allerlei wijzigingen?
Preses
We gaan ze nu vaststellen.
Ds. Sytsma
Punt van orde: Alleen het vierde deel moet nog in tweede lezing worden vastgesteld, dat is alleen aan de orde.
Deputaten – Ds. De Hullu
Klopt, vaststellen en niet meer aan sleutelen. In de gemeente kan een ander woord worden gekozen.
STEMMING
Besluit 4a: Met algemene stemmen aangenomen.
4b - Huwelijksliturgieën
Deputaten – Ds. De Hullu
Er is een man/vrouw verschil ingeslopen. Dat was niet de bedoeling. We hebben nog geen definitieve tekst aangeleverd maar man en vrouw doen gelijke beloften en geven gelijke antwoorden. Beloften mv en vragen mv moeten gelijk zijn. 'Helpen en volgen' gaat er uit.
BESPREKING RONDE 1
Br. Niemeijer
Ik ben een groot voorstander van gelijke teksten in gereformeerd Nederland. Maar enkele maal mag daar vanaf geweken worden gezien de hier wel erg fraaie verwoording van de beloften. Zou heel jammer zijn als die sneuvelt.
Ds. Sytsma
Het voorgestelde tweede huwelijksformulier is mooi en kort. Daarnaast hebben we een lang formulier waarin gedeelten staan waar ik omheen worstel als er mensen aanwezig zijn die niet geloven. Dat lange formulier sterft een stille dood als we het tweede aannemen.
Br. Kruse
We hebben twee formulieren met verschillende onderwijzende gedeelten. Kan hoofdstuk 1 te strak gevonden worden als het de Bijbel na spreekt? De formulieren lopen wel uit op dezelfde beloften. Het verschil zit in de strijd om Efeze 5, om de verschillende exegeses.
Het nieuwe formulier steunt op een andere exegese. We hebben de ene exegese voor een andere ingeruild. Dat kan ik niet volgen. We moeten alle drie exegeses tot bloei laten komen. En, moffelen we de rijkdom van de Schrift en het huwelijk weg om ongelovige toeschouwers?
Ds. Vreugdenhil
Waarom is hier een hele liturgie bij gemaakt? Dat gedeelte kan zó maar ook anders.
De tekst kan worden aangepaste, maar mensen geven zich wel aan elkaar. Wat stellen we nu precies vast?
Ds. Buitendijk
Eens met br. Kruse over Efeze 5. En met Vreugdenhil, wat is de opdracht aan deputaten en wat stellen we vast?
Deputaten – Ds. De Hullu
Een huwelijksdienst is heel apart. Anders dan een Avondmaals- of doopdienst. Daar is het een onderdeel van de dienst maar een huwelijksdienst is een complete dienst.
De voorgestelde tekst kan nu worden vastgesteld. Maar er moeten nog wel enkele verbindingen worden gemaakt. De tekst is van Raad van de Eredienst, we kunnen daar niet zomaar van afwijken.
Of het oude formulier een stille dood sterft is niet aan de orde, want Harderwijk gaf opdracht tot een nieuw formulier. Harderwijk wilde het oud niet aangepast hebben. Overigens ging dat om een inhoudelijke en niet tekstuele aanpassing.
Zo'n eschatologische zin is mooi, maar het gaat wel om de vraag: willen jullie trouw blijven aan elkaar. We moeten niet iets inbrengen dat vreemd is aan de vraag. In de hele wereld is er geen enkele kerk die dit zo vraagt.
Deputaten – Ds. Van der Schee
We kozen voor een meer neutrale formulering. De drie courante exegeses van Efeze 5 zijn: man hoofd en vrouw volgen, het is een ongemakkelijke tekst van Paulus, en aanvaardt elkaar. Van alle drie geldt dat ze ter discussie staan, dus maken we geen keuze. Maar wel geldt er een wettelijke zorgplicht. Dus de tekst is niet geladen met een nieuwe exegese van Efeze 5.
AMENDEMENTEN
Ds. Vreugdenhil
Formulering '... tot de dood jullie scheidt… moet blijven. Ik wil dat in pastorale situaties kunnen gebruiken.
Ds. Sytsma
Er is afgesproken dat we met onderwijzend gedeelte vrijmoedig omgaan. Daarom zouden deputaten ons kunnen dienen met een korte krachtige uitgave van formulier 1om te gebruiken zodat er minder concurrentie komt tussen de formulieren.
[Geen steun.]
Br. Kruse
We passeren hier een belangrijke wissel in de synode. Tegen uitdrukkelijke wens van de vorige synode wijzigen we toch de belofte in formulier 1. In belofte is nu juridische werkelijkheid verwerkt. Ik dien er een amendement voor in om daarmee deputaten opdracht te geven een formulering te creëren die recht doet aan de exegeses van Efeze 5. Dus de deputaten hebben nog huiswerk te doen m.b.t. de tekst van de belofte.
Toevoegen aan 4b: 'met dien verstande dat in beide formulier de belofte vanuit het huwelijksformulier 2011 wordt gebruikt'.
BESPREKING RONDE 2
Ds. Harmannij
Ik wil het amendement Vreugdenhil ondersteunen. Dat is ook het onderwijs van Paulus in Romeinen. Het is een christelijke fundering, deze verwijzing past.
Ds. Tigelaar
Het huwelijksformulier 1 is niet gewijzigd. In het alternatieve formulier zijn de beloften weer aangepast en gelijk gemaakt. Nu mag het auteursrechtelijk niet om het nog aan te passen. De beloften moeten overal dezelfde zijn.
Br. De Vries
Volg br. Kruse: Efeze 5 niet wegmasseren. Wat is er mis met dat hoofdstuk?
Ds. Van Wijnen
Sluit me aan bij br. De Vries. Vraag aan Kruse: komt er een opdracht aan deputaten, om iets te brouwen? Welke richting denkt hij dan? Kijk dan eerst naar eerdere formulering.
Br. Kruse
Rondom de richting heb ik mij niet uit gelaten. Ik begrijp de moeite niet. Maar ik wil wel ruimte geven om met een nieuw voorstel te komen.
Deputaten - Ds. Van der Schee
Ik heb moeite met suggestie in amendement om aan te passen aan de juridische situatie in Nederland. Dat is vervreemdend.
Leidende rol van mannen staat in de exegese ter discussie. Het is niet onze roeping om een gegeven uitleg te ijken. Daartoe zijn we niet in staat. 'Zorg' is de aard van ons burgerlijke huwelijk. Laten we niet teveel met suggesties werken. De exegeses zijn niet te combineren.
Zolang u leeft kan niet anders worden uitgelegd dan tot de dood u scheidt.
Deputaten – Ds. De Hullu
Nemen het amendement niet over.
Waarom hebben we de huwelijksbeloften gewijzigd. We hebben rond gekeken naar wat er speelt in de kerken. Problemen waren: te lang formulier en moeite met de ongelijkheid in de huwelijksvragen. Praktijk is dat de vragen al aangepast worden. Maar daarop kun je aangesproken worden. Daarom komen we hier op uit. Precieze wijziging kan wel aan deputaten worden overgelaten. We willen u ook wel op de hoogte stellen van het resultaat. Maar de deputaten kunnen dit nu niet even doen. Als u het nu niet vaststelt wordt het 2017.
Br. Kruse
Omdat het niet haalbaar is voor de deputaten om snel met nieuwe teksten te komen stel ik voor de beloften van het formulier 1 (1999/2011) te gebruiken.
Ds. Tigelaar
Punt van orde. Je kunt een amendement niet wijzigen, alleen nog intrekken.
Br. H.H. Bouma
Amendement kan niet meer gewijzigd worden. Moet al vóór de tweede ronde.
OVERLEG MODERAMEN
Preses
Gehoord de discussie stellen we voor br. Kruse het amendement te laten wijzigen. We vragen daarvoor aan de vergadering toestemming.
Ik constateer dat niemand daar bezwaar tegen heeft.
Ds. Tigelaar
Ik leg mij neer bij gang van zaken.
Deputaten – Ds. De Hullu
Wat ons betreft gaan we niet terug naar 1999 m.n. door de rechtsongelijkheid die ongetwijfeld ontstaat.
Br. Kruse
Ik begrijp hier niets van.
Preses
De praktijk zal uitwijzen.
Br. Kruse
Waarvoor zitten we hier dan?
STEMMING
Amendement Kruse: O02V14, verworpen.
Amendement Vreugdenhil: O01V23, aangenomen.
Besluit 4b, huwelijksliturgieën: O11V22, aangenomen.
4c – Uitvaartliturgie
Preses
Het voorstel van de commissie is dit laten vervallen.
BESPREKING RONDE 1
Ds. De Rijke
Dit is wel gebaseerd op een aparte manier van lezen van de HKO. Om daar een aanleiding in te zien dit te doen. Het was geen opdracht en dus niet doen.
Br. Van Opheusden
Sluit me aan bij De Rijke.
Ds. De Rijke
Waarom vinden de deputaten dit zo belangrijk?
Ds. L.W. de Graaff
De oude KO was tegen lijkpredikaties, tegen het centraal stellen van de overledene. Er is een bepaalde verschuiving te merken, de herinnering is binnen gekomen en groeit uit. Met veel muziek en soms met een diaserie waaronder je verlegen wordt. Als predikant wordt je dan gevraagd niet langer dan vijf minuten te spreken. Dus een waarschuwing is op plaats nu de mens weer centraal komt te staan.
We moeten hier goed over nadenken. Moet de gemeente hier bij aanwezig zijn? En welke dingen je niet toelaat.
Br. K. Bouma
Moet/kan zo'n dienst ook bij een crematie worden gehouden? Want onder ons zal ook meer gecremeerd worden. Daarom, niet invoeren. Zoals het nu gaat, kan de predikant ook al het Woord brengen.
Ds. Vreugdenhil
Mooie liturgie. Ik wil dit meenemen op de kerkenraad en ook meenemen in het gesprek bij nabestaanden. Misschien kan het via steunpunt liturgie worden aangeboden.
Br. H.H. Bouma
Sluit me aan bij ds. Vreugdenhil.
Ds. Sytsma
Bedankt voor heldere faciliterende tekst. In de praktijk lijken bijeenkomsten op diensten. Het lijkt me een verrijking. Zeker waar er geen gelovigen zijn heb je iets heel concreets.
Deputaten – Ds. Van der Schee
We hadden opdracht de gevolgen van de HKO te vertalen in liturgie. Hoe de kerk aanwezig is bij het sterven, en hoe het gaat in bijeenkomsten. Er is nu al ruimte om een kerkdienst te houden. Het voorstel is om dit liturgisch gestalte te geven zonder een formulier. Het is slechts een mogelijkheid en wordt niet voorgeschreven. Het heeft de status van een orde van dienst. De synode moet die status het overnemen. Het is een service, meer niet. Meegeven aan het Steunpunt is een overreactie.
Commissie – Ds. W.L. de Graaff
Je kunt het mooi vinden maar de vraag is of je het in het GK opneemt. Je neemt deputaten ook serieus door nee te zeggen.
AMENDEMENTEN
Ds. Vreugdenhil
Beschikbaar stellen aan steunpunt liturgie.
BESPREKING RONDE 2
Ds. De Rijke
Argument Van der Schee is niet overtuigend. Het GK is enigszins sturend. Waarom zou je ook nu al niet met votum kunnen beginnen en met de zegen eindigen? Dus het hoeft niet.
Ds. Tigelaar
Slecht amendement. Eigenlijk bedoelt u te zeggen, ik ben tegen.
Br. Wezeman
De commissie heeft het laten vervallen. Een amendement kan dus niet.
Ds. De Boer
Wil ik bij aansluiten. Je kunt een model wel kwijt op een site. Hoeft hier niet te passeren.
Ds. Buitendijk
In het GK krijgt het een aparte status. Tot in Ten Boer zie je dankdienst staan.
Deputaten – Zr. De Heer
Is het een officiële dienst? Het gaat om faciliteren. Je kunt de liturgie helemaal uit elkaar halen. De voorbeelden zijn van overal vandaan. Veel predikanten weten het steunpunt niet te vinden.
Commissie – Ds. W.L. de Graaff
Moet liturgie in het GK, dat is de vraag. Niet of het een officiële dienst is.
Preses
Het voorstel mag ook als tegenvoorstel worden gezien.
Ds. Tigelaar
Wat is de reactie van Vreugdenhil op mijn woorden?
Ds. Harmannij
Huishoudelijk reglement zegt dat een ingediend amendement voorrang heeft. Bij een tegenvoorstel gaat het deputaten voorstel voor.
Ds. De Boer
Het amendement van Vreugdenhil is een ander besluit.
STEMMING
Besluit 4c, uitvaartliturgie: O00V08, verworpen.
Preses
Staat het tegenvoorstel Vreugdenhil er nog?
Ds. Sytsma
We hebben het niet definitief vastgesteld. Maar het staat er dus nog.
Ds. Vreugdenhil
Stel het materiaal beschikbaar via het Steunpunt. Je hoeft het er niet mee eens te zijn.
Ds. Tigelaar
Het is volstrekt duidelijk. De vraag was: willen we wel of niet een uitvaartliturgie. Het antwoord we willen niet.
Ds. Vreugdenhil
Ik trek mijn voorstel in.
SLUITING
Ds. W.L. de Graaff sluit de vergadering op christelijke wijze.
Bijlagen
Bijlage 1 – Definitieve besluiten 2 en 3
Besluit 2: O1T14V19
de verantwoordelijkheid voor de liedkeuze in erediensten over te laten aan de plaatselijke kerkenraden;
Gronden
- Volgens het nieuwe KO artikel C37.1 ziet de kerkenraad toe op een inrichting van de kerkdiensten die is tot eer van God en die de opbouw en eenheid van de gemeente dient.
- Het beoordelen van wat naar de maatstaf van Schrift en belijdenis verantwoord gezongen kan worden, is onderdeel van dat toezicht door de kerkenraden.
- Kerkenraden die in staat worden geacht de prediking van voorgangers te beoordelen, moeten ook liederen kunnen beoordelen.
- Binnen de breedte van wat Bijbels en gereformeerd verantwoord is, mag er variatie zijn tussen wat in de plaatselijke kerken gezongen wordt.
Besluit 3: O1V29T4
- het Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk te aanvaarden voor gebruik in de kerken;
- de kerken te adviseren daarbij een eigen muziekprofiel op te stellen, waarin op basis van de Schrift, naar de plaatselijke mogelijkheden en wensen, ingevuld wordt welke liederen gezongen worden;
- de deputaten liturgie en kerkmuziek met het Steunpunt Liturgie op te dragen de invoering van het Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk te begeleiden door middel van een handreiking, voorlichting en adviezen;
- de suggestie te doen om zo veel mogelijk uniforme afkortingen te gebruiken:
- GK = Gereformeerd Kerkboek
- LB = Liedboek – Zingen en bidden in huis en kerk (2013)
- LvdK = Liedboek voor de kerken (1973)
- PvN = Psalmen voor Nu
- Opw = Opwekking