Afstandelijke eenheid?
D.J. Bolt
11-02-23
Ingezonden
'Geachte broeder Bolt,
Als niet rechtstreeks betrokkene bij de GKN en DGK wil ik graag reageren op het artikel van ds F.J. Bijzet van 1 januari 2023 in uw Nieuwsbrief editie 23-02 met als titel: Moet het kerkrechtelijk misschien anders? De inhoud van dit artikel pakte anders uit dan ik verwachtte cq hoopte. In plaats van wat meer ontspannen omgaan met organisatorische kerkelijke eenheid was volgens mij de lijn van ds Bijzet: op synodaal niveau het realiseren van organisatorische / kerkverbandelijke eenwording van de GKN en de DGK. met de inclusieve uitdaging cq opdracht om (persoonlijke) gevoelige zaken pastoraal te bearbeiden met het oog op belijden van zonde, vragen om vergeving en werken aan verzoening.
Zo’n fusieproces van kerkverbanden is vaak lastiger dan het oppervlakkig lijkt, ook al zijn er geen kerkscheidende zaken meer aan de orde. Al vraag ik me af of dit door ieder gemeentelid van de kerken van de GKN en de DGK zo gezien wordt. Ds Bijzet schrijft ‘Een gladstrijken van wat er gebeurd is, zonder dat ook ingezien en erkend is wie wat destijds niet goed gedaan heeft, ja, wat voor de Heer in de hemel als zónde beleden moet worden, is vragen om nieuwe problemen’. Volgens mij ligt er bij een bij kerkverbandelijke eenheid met inclusief nog duidelijk onverwerkte trauma’s uit het verleden de kiem van een repeterende breuk. De ervaring met eerdere én meerdere afscheidingen vanuit de Gkv zullen hierbij toch zeker tot lering kunnen zijn.
Zelf zie ik, zoals in het begin al genoemd, meer in een ontspannen omgaan met organisatorische kerkelijke eenheid. Ik vraag me namelijk af of eerst álles uniform geregeld moet zijn voordat het gefuseerde kerkverband van de kerken van de GKN en DGK kan gaan functioneren.
Bij (organisatorische) kerkelijke eenheid wordt vaak verwezen naar Jezus’ Hogepriesterlijk gebed. Overvragen wij hiermee het gebed van Jezus niet? Waar bidt Hij om? Hij bidt voor hen, die Gods Woord in acht hebben genomen en Hij zegt dat Gods Woord de waarheid is. Later in dit gebed volgen de veel geciteerde woorden ‘opdat zij allen één zullen zijn’.
Kort om: Het fundament van de eenheid waarvoor Jezus bidt is (het bewaren van) Gods Woord, dat de waarheid is.
Volgens mij hebben de GKN en de DKG naar elkaar uitgesproken dat ze elkaar hierin herkennen en erkennen. Werken aan kerkelijke eenheid kan dan ook anders:
- werk vanuit de bestaande kerkverbanden GKN en DGK in gehoorzaamheid aan de waarheid van Gods Woord in een groeiproces meer en meer samen,
- realiseer gefaseerd steeds meer een noodzakelijke cq gewenste harmonisatie van onderwerpen en
- laat zo de feitelijke fusering van de kerkverbanden een bevestiging zijn van groeiende kerkelijke / organisatorische eenheid en de al aanwezige geestelijke eenheid in Christus.
Zo’n organische proces biedt ook voor andere kerken de mogelijkheid om te participeren om zo samen onderweg te zijn naar een groeiende verbondenheid van gemeenten en kerken, die confessioneel gereformeerd willen zijn. Ik denk daarbij o.a. aan verontruste GKv kerken en het CGK-kerkverband. Om zo samen te leven tot Gods eer en om een helder geestelijk licht te laten schijnen in de wereld.
Het een en ander vraagt wel een groot vertrouwen in elkaar en bovenal een groot vertrouwen in God de Vader, God de Zoon (die bidt om geestelijke eenheid van zijn kinderen) en God de Heilige Geest.
Heerde, 23 januari 2023 Albert Roskam (voorheen Gkv, nu CGK Heerde)'
We danken br. Roskam voor zijn ingezonden en waarderen het dat hij de moeite nam zijn gedachten op het zo belangrijke onderwerp van 'kerkelijke eenheid' daarover ons toe te sturen. Zijn overwegingen zijn voluit actueel.
Deze zaak heeft ook onze intensieve aandacht. Daarom gaan we graag op zijn ingezonden in. De lezer zal wel merken dat we wel bedenkingen hebben bij de richting die br. Roskam wijst want we overwegen het volgende.
Ontspannen
Volgens br. Roskam hebben GKN en DGK reeds uitgesproken elkaar te herkennen en te erkennen dat zij beide (het bewaren van) Gods Woord als fundament voor eenheid achten. En hij stelt voor nu niet te focussen op eenheid maar een groeiproces in de gaan. De kerken moeten, samengevat
- gehoorzaam aan Gods Woord, in een groeiproces meer en meer gaan samenwerken;
- noodzakelijke c.q. gewenste harmonisatie van onderwerpen gefaseerd realiseren;
- hun kerkelijke/organisatorische en geestelijke eenheid daarna bevestigen met fusie.
Ieder die de voorstellen van de wederzijdse deputaten kent, merkt dat hier precies de weg gewezen wordt die zij niet voorstellen. Zij willen namelijk dat de kerken op hun synoden ieder afzonderlijk van elkaar zouden uitspreken dat zij op hetzelfde fundament staan. En als dát het geval is tot eenheid overgegaan waarna nog overblijvende moeiten, verschillen van inzichten en gebruiken broederlijk moeten worden besproken en uitgepraat. Dus juist niet 'dat eerst álles uniform geregeld moet zijn' voor een fusie, zoals Roskam meent.
Op de Bezinningsavond in Apeldoorn (07-02-23) ontmoetten wij elkaar en spraken hierover. Br. Roskam heeft een en ander nagegaan en inderdaad ook gevonden dat tot erkenning van elkaar op synodaal niveau nog moet worden besloten.
Waarom vindt br. Roskam de weg die de deputaten voorstellen geen goede weg om tot eenheid van Christus' kerk te komen? Als we hem goed hebben begrepen ziet hij vooral een groot gevaar in onverwerkte trauma's uit het verleden. Met name 'eerdere én meerdere afscheidingen vanuit de GKv zouden toch zeker tot lering kunnen zijn', verzucht hij.
Nu is het ons niet duidelijk welke die 'afscheidingen' zijn waarop hij doelt. We kennen alleen die van de 60ger jaren uit de vorige eeuw maar daar ging het niet zozeer om 'trauma's' maar om ketterijen van de 'buitenverbanders' (de latere NGK)[1]. Zulke principiële zaken zijn nu niet aan de orde in de verhouding tussen DGK en GKN maar onverwerkte narigheid uit het verleden.
Een betere weg?
De 'betere weg' die br. Roskam dus aanbeveelt is 'rustig aan', eerst maar eens alle trauma's verwerken. Maar werkt dat wel echt? We kennen een markant voorbeeld uit de kerkgeschiedenis waaruit blijkt dat het bepaald dáár niet werkt(e): de geschiedenis van Roskams eigen Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). In 1892 ontstonden deze kerken, kortgezegd, uit onvrede uit de gevolgde weg tot eenwording van de Afgescheiden en de Dolerende kerken, De Gereformeerde Kerken in Nederland. De CGK hebben inmiddels hun zelfstandige 'middenpositie' nu al meer dan 130 jaar volgehouden.
Na de Vrijmaking ontstond er tussen GKv en CGK iets dat lijkt op het groeiproces dat br. Roskam voorstelt. Maar toen er over belangrijke geschilpunten overeenstemming was gegroeid kwam het toch niet tot eenwording omdat de christelijke gereformeerde broeders 'dat niet konden dragen'.
Daar moet nog iets aan worden toegevoegd. Want juist die samenwerking die br. Roskam ziet als 'smeermiddel' naar eenheid-op-termijn leidt in de CGK nu tot grote problemen. De zgn. samenwerkingsgemeenten[2] blijken open poorten te zijn voor allerlei wind van leer en leidden tot een kerkverband dat zo 'lek is als een mandje'. En in plaats van toegroeien naar GKv en NGK wordt de afstand tussen de kerken alleen maar groter en problematischer. Zie de vervolgserie Ontwikkelingen in de CGK.
Schade
Waarom hebben we zoveel moeite met Roskam's, overigens sympathieke voorstel? Graag willen we het toelichten[3].
Allereerst heeft het voorlopig-maar-kerkelijk-gescheiden-blijven-leven een negatieve invloed op de voortgang van noodzakelijke reformatie[4]. Mensen blijven in de GKv, wachtend tot de afgescheiden kerken het 'eindelijk' eens worden. Wie peilt de schade die dat doet aan geloof en geloofsleven van ouderen maar vooral ook aan dat van jeugd en jongeren? Vormen we met onze afstandelijkheid van elkaar zo niet een 'struikelblok' en een 'sta-in-de-weg' voor onze kinderen in hun weg naar Jezus Christus?[5] En als men al de GKv verlaat, waar wordt dan voor gekozen? Onmiskenbaar vinden mensen het moeilijk te kiezen tussen DGK en GKN, en dat is voor te stellen. En dus?
Op één van de bezinningsavonden van de Kerngroep Bezinning GKv spraken we twee afgescheiden broeders: de een kerkte eerder (on)regelmatig bij ons, de ander was destijds betrokken bij de verontrusten groep Friesche Kerkelijke Ontwikkelingen (FKO). Zij vertelden dat ze de GKv verlaten hadden en beiden lid waren geworden van een behoudende PKN gemeente. De keuze vloeide voort uit moeite en 'boosheid' over het feit dat de eenwording tussen DGK en GKN zo moeizaam verliep en zoveel spanning opriep. Daarom had men z'n rust en heil elders gezocht.
Natuurlijk is er over hun keuze wel het een en ander te zeggen, maar beseffen wij wel voldoende hoe groot de impact en schade is van ons (on)kerkelijk gedrag? Als broeders en zusters die het niet meer uithouden in de GKv, in de krant lezen dat 'je je wel kunt afvragen waarom er een GKN én DGK moeten zijn' maar er 'toch kleine inhoudelijke verschillen zijn die voor sommige leden heel wezenlijk zijn'[6], wat blijft er dan over van werfkracht, van 'kom ga met ons en doe als wij'?
Het is zo verleidelijk: iedereen zijn kerk(je) met eigen spécialité à la kerkcarte. De een wat rekkelijker, de ander wat preciezer misschien. Wél samenwerkend op allerlei gebied: beleggen studieavonden, schetsen maken, jeugd uitwisselen, ambtsdragers conferenties organiseren en misschien zelfs predikanten ruilen. Maar, we mijden de Tafel van Christus' eenheid en verdedigen onze eigen knusse kerkhoekje want die 'onverwerkte trauma's' uit het verleden ons maar blijven (ver)hinderen elkaar daadwerkelijk in Christus te ontmoeten.
Ons dringt de vergelijking met een LAT-relatie, Living Apart Together op. Gescheiden mensen die het wel weer op allerlei punten zo goed met elkaar kunnen vinden dat ze hun huwelijksleven hervatten, maar toch in eigen huizen hun individuele leven leiden. Immers, je kunt toch maar beter zó in vrede naast elkaar leven dan samen vechtend onder hetzelfde dak verkeren…?
Gehoorzaamheid
We zijn ervan overtuigd dat deze houding en benadering van kerkelijke eenheid niet naar de Schrift is, ook niet geleerd wordt in onze gereformeerde belijdenis.
Want het gaat niet om onze kerkjes maar om Christus' kerk. Hij wil eenheid zien, concreet. Hij bidt ervoor, zoals br. Roskam terecht aanhaalt. Dáár gaat het om. Wij onteren Hem als we, tot spot en boosheid van velen, maar om elkaar heen blijven draaien terwijl we pretenderen dat wij naar het Woord leven en daar niet vanaf noch toedoen. Echter in onze kerkelijke praktijken ons niet gehoorzaam onderwerpen aan wat de gereformeerde belijdenis omtrent Christus' kerk leert:
'Wij geloven dat niemand, welke positie hij ook heeft, zich van deze heilige vergadering afzijdig mag houden, om op zichzelf te blijven staan. In deze vergadering komen immers bijeen degenen die behouden worden, en buiten haar is er geen heil. Daarom moet ieder zich bij haar voegen en zich met haar verenigen.
Zo wordt de eenheid van de kerk bewaard; men onderwerpt zich aan haar onderwijzing en tucht, buigt de hals onder het juk van Jezus Christus en dient de opbouw van de broeders overeenkomstig de gaven die God aan allen verleend heeft, als leden van eenzelfde lichaam.
Om dit alles des te beter te kunnen onderhouden, is het volgens Gods Woord de roeping van alle gelovigen zich af te scheiden van hen die niet bij de kerk horen, en zich bij deze vergadering te voegen op ieder plaats waar God haar gesteld heeft, zelfs al zouden de overheden en wetten van de vorsten zich daartegen verzetten en al zou er de dood of lijfstraf op staan.
Daarom handelen allen die zich van haar afzonderen of zich niet bij haar voegen, in strijd met Gods bevel.' (NGB art. 28)
Als we gereformeerd willen zijn, dan is dát is de kern waar het t.a.v. kerkelijke eenheid, ook in onze tijd, om draait! Daar ging het Paulus, Petrus en Johannes om, zie hun indringende brieven aan de gemeenten[7]. Daar hebben reformatoren goed en bloed voor over gehad. Daar hebben gereformeerden als Kamphuis (J), Deddens (D), Trimp en Doekes, om een paar voorvaderen te noemen, voor gestreden. Daarvoor zijn ze - én worden ze nóg – verguisd. Maar laten we hun goede strijd voortzetten.
Nee, het zal er wellicht niet zo 'ontspannend' toegaan in een verenigde kerk. Dat was veelal ook niet zo in de tijd van de apostelen, is het daarna ook nooit geweest, zal het ook nu niet worden. Want juist waar Christus naar Zijn Woord wordt beleden is de duivel het meest actief, als de dia-bolus d.w.z. 'de bederver die tweedracht zaait'.
Suggestie
Het geeft veel moeite en verdriet in de kleine afgescheiden kerken dat het eenwordingsproces zo stagneert, we merken het in DGK en GKN. Ook op de bezinningsavonden.
Laten we een suggestie doen die ons misschien verder kan helpen. Deze: zou het niet mogelijk zijn dat de GKN de synode van november 2023 vervroegd bijeenkomt? En dat DGK een buitengewone synode bijeenroept? Eigenlijk dus het spiegelbeeld van de situatie van vorig jaar?
Op deze synoden zouden dan alsnog de voorstellen van de wederzijdse deputaten kunnen worden besproken en uitgevoerd!
Wat zou het een zaak van grote vreugde zijn als een principieel besluit tot eenheid vóór of rond 1 mei a.s. zou kunnen worden genomen. Zodat we de GKv-gemeenten die niet met de GKv/NGK fusiekerk meekunnen, alsook de Hersteld Gereformeerde Kerk BS, de Gereformeerde Kerk 't Harde e.o. en andere gemeenten een warm welkom kunnen toeroepen in DGK&GKN! Wellicht moet er nog van alles nog worden geregeld, maar de verlammende ban is verbroken!
En we kunnen samen de lofzang van Ps. 133 zingen aan de Maaltijd van de Heer!
NOTEN
[1] Zo werd o.a. de kostbare troost dat gelovigen als zij sterven, onmiddellijk tot de Heere Jezus worden opgenomen en bij Hem leven, geloochend. Flagrant in strijd met HC Zondag 22 werd het zelfs 'de oudste leugen van satan' genoemd.
[2] Dat zijn gemeenten die bestaan uit een mengelmoes van leden van CGK en/of GKv en/of NGK (zelfs soms PKN) waarbij deze leden formeel blijven behoren bij hun oorspronkelijke kerkverband. Een praktijk die door CGK-synodes is gelegitimeerd en zelfs aanbevolen werd.
[3] Voor wie onze eerdere artikelen over de moeiten tussen DGK en GKN heeft gelezen, zullen verschillende zaken niet onbekend voorkomen. Zo hebben we vorig jaar maart ook uitgebreid geschreven over 'geduld' dat we volgens sommigen moeten betrachten als het gaat om eenheid. We willen ook br. Roskam m.n. het artikel Opnieuw nee 2 ter lezing aanbevelen, click hier.
[4] Het boek Het Woord in geding van de Kerngroep Bezinning GKv biedt daarvoor een uitgebreid en grondig bewijs hoever en fundamenteel deformatie in de GKv is voort geschreden. Het is aan te schaffen via info@bezinninggkv.nl.
[5] We hoorden afgelopen zondag een indringende preek over de grote boosheid van de Heere Jezus toen de discipelen een blokkade vormden voor kinderen om tot Hem te komen, Markus 10:13-16. Moet dat ons ook niet het een en ander zeggen in het verband van ons onderwerp?
[6] Ds. L. Heres (GKN Assen/Kornhorn) in een interview in het Friesch Dagblad, 24 januari 2023.
[7] Er wordt zo vaak in de Schrift opgeroepen tot onderlinge liefde, eenheid en eensgezindheid. Enkele voorbeelden: Rom. 15:5-7, Ef. 4:31, Fil. 1:27, Fil. 2:1-4, 1Thes. 4:9-12, 1Joh. 4:7-21, …